zondag 8 november 2015
Metanoia
"Maar we weten dat Hij gelijk heeft. We weten dat er voor de belangrijkste bekommernissen van de mensheid geen zuiver technische en organisatorische oplossingen bestaan. Ze vereisen wat Johannes de Doper een metanoia noemde, een verandering van geest. Zo'n verandering laat zich per definitie niet technisch produceren. Ze bestaat in de erkenning dat de wortel van het kwaad in onszelf ligt, in ieder van ons, alvorens het vorm aanneemt in instituties en doctrines. [...] Daar komt nog bij dat het vermogen om zichzelf schuldig te voelen de voorwaarde is van het mens-zijn. Dit vermogen maakt ons tot mensen, zegt het boek Genesis, en daarin heeft het geen ongelijk. Het heeft geen ongelijk omdat wij geen enkele kennis hebben van goed en kwaad als we die niet in onszelf ondervinden. Nu dan, het kwaad ervaren als de eigenlijke toestand van de ziel - dat is zich schuldig voelen." (Leszek Kołakowski, Jezus. Een apologetisch en sceptisch essay, Klement, Zoetermeer 2015, pp. 24-25)
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
4 opmerkingen:
In Striptease — kennistheoretisch beschouw, blz 34 van Leszek Kolakowski’s ‘Over de sterfelijkheid van de rede” wordt gesproken over de simpele zielen die hun onschuld met wat mislukt cynisme camoufleren en zich wijsmaken dat het volmaakt vanzelf spreekt wat men nu eigenlijk zo aantrekkelijk is aan een striptease show. Zijn het de benen, is het het zwarte kant van de boord van de nylonkous met de ranke vingernagels die haar schuiven willen, twijfelend. Is het de metanoia die bezit neemt van de man, de vrouw in kwestie?
Kolakowski noemt het de menselijke hebzucht, machtsbegeerte en genitale ondernemingslust. De simpele zielen die in hun grenzeloze naïviteit met nauwelijks bedekte motieven tegenover de aanwezigheid van het kwaad staan. Het is de quasi empirie die ze zien die aan reflexie nog niet toe is, enkel de zoete parfum opmerkt, het zwarte kant, de roze lintjes.
De mens is zo hopeloos gecompliceerd dat het onmogelijk is haar een primaat toe te kennen, niet alleen vanwege de ambivalentie van de motieven en het feit dat ze nogal eens tegen elkaar in gaan maar omdat haar eenvoud niet meer herkend wordt.
Het lijkt erop of theologen, metafysici en psychoanalytici te zeer geboeid zitten aan verklaringen, zelfs het mistige begin van het organisch leven tussen de vingers wil verpulveren zodat de lucht er aan ontsnappen zal om zich weer in andere cellen te verbergen. Het is wat mij betreft net als woorden, die steeds weer moeten worden teruggegeven aan het leven, zodat weer nieuwe wind hen pakken kan.
Leszek Kolakowski’ Jezus is in bestelling.
Volgens Edward Schillebeeckx (Jezus, het verhaal van een levende) betekent metanoia boete en bekering in de zin van rechtsomkeert maken. Het omvat vanuit het godsgeloof een radicale zelfkritiek. Zo is metanoia dan de consequentie en implicatie van het komen van het rijk Gods.
Gooi ik daar de wetten van De Morgan tegenaan dan ga ik voor Schillebeeckx. Bevooroordeeld? Jazeker, het is mijn romige achtergrond. Ik vrees dat ik niet anders kan dan het ragfijn uit elkaar leggen van het genadeloze werkelijkheidsaanbod in Jezus en het beamend geloofsantwoord. Gisteravond zag ik Riks Torfs op de vlaamse televisie in het altijd weer boeiende programma Elvis
(http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/Gezienoptv/1.2491291) , ik herken dat ook in hem : die boete en daarna het rechtsomkeert maken. Wat telt is de openheid, je durven te geven.
Het is ook de Johannesdoop, het bijzondere feit dat Jezus zich door Johannes
liet dopen, om hem beter te begrijpen. De Johannesdoop betekent niet perse dat de dopeling leerling wordt van Johannes,
toch lijkt het feit dat deze een kring van leerlingen had, die wellicht assisteerden bij het dopen, historisch waarschijnlijk.
(Mc 2.18 Mt 11.2 Joh 1.35 , 3.25) (Schillebeeckx' Jezus blz 111).
Bovendien is het vermoedelijk juist dat Jezus' eigen eerste leerlingen voor een deel uit Johanneskringen kwamen. Of Jezus zelf Johannesleerling is geweest, en als zodanig als assistent ook doopte of althans naast Johannes doop-activiteit heeft verricht is
historisch niet na te gaan.
Ik vroeg me af of hier niet voorbijgegaan wordt aan de kenosis.
Er zal toch eerst sprake moeten zijn van een ontlediging voor de metanoia plaats kan vinden.
Een reactie posten