Het beginsel van ontbergingskracht

Hier is een topos waarvan ik mij afvraag of deze plausibel is. Een propositie die indien waar een hele wereld opent en daarmee een ruimte aan nieuwe perspectieven, is ceteris paribus meer waarschijnlijk waar dan een propositie waarvoor dit niet geldt. Ik noem dit topos het beginsel van ontbergingskracht.

We dienen naar het onthullingspotentieel van de propositie in kwestie te kijken. Dit doen we door een gedachte-experiment. We vragen ons af wat het geval zou zijn indien de propositie waar zou zijn. Stel dat deze propositie waar is. Wat wordt er dan onthuld, welke perspectieven worden dan vrijgespeeld, welke wereld dient dan als geopend te worden beschouwd? Indien er sprake is van een substantiële ontberging, dan stelt mijn onthullingstopos dat de kans dat de propositie in kwestie daadwerkelijk waar is, toeneemt. Zo dient het topos van de ontbergingskracht gelezen te worden.

Ockhams scheermes stelt dat ceteris paribus de meest eenvoudige verklaring de voorkeur verdient dan wel het meest waarschijnlijk waar is. In de wetenschapsfilosofie komen we ook het principe tegen dat de verklaring met de meeste voorspellingskracht de voorkeur verdient dan wel het meest waarschijnlijk waar is. Mijn principe van ontbergingskracht is ten opzichte van deze twee heuristische of epistemische principes nieuw. Het stelt dat de verklaring met het grootste onthullingspotentieel de voorkeur verdient dan wel het meest waarschijnlijk waar is.

Een corollary van genoemd onthullingstopos is dit. Een tekst, zo rijk dat deze zich bij meervoudige herlezing geenszins uitput, maar zich alleen nog maar meer en meer verdiept, is in zichzelf reeds een teken van het zijn van een plaats waar waarheid geschiedt.

Een bindingsoperator voor leervakken

Vak A bindt vak B aan zich indien een substantieel deel van de inzichten van A in belangrijke mate relevant zijn voor het ontwikkelen van inzichten in B. Zo bindt wiskunde fysica aan zich en fysica bindt chemie. En logica bindt bijvoorbeeld zowel filosofie als informatica. Zijn er ook vakken die zich aan elkaar binden? Dit lijkt inderdaad het geval. Zo bindt de logica naast filosofie en informatica ook de wiskunde, terwijl omgekeerd wiskunde eveneens logica bindt. Hetzelfde geldt voor wiskunde en theoretische fysica. We kunnen daarnaast ook denken aan retorica en dichtkunst. Want de retorica bindt de dichtkunst en omgekeerd bindt de dichtkunst ook de retorica. Evenzo binden retorica en recht en retorica en politiek elkaar. Het is interessant om een vakbindingsgraaf te ontwikkelen waarin alle bindingsrelaties tussen de vakken zijn aangegeven. Zo kan duidelijk worden welke vakken een knooppunt van vakbindingen zijn en welke vakken zich qua vakbinding meer aan de periferie bevinden.