zondag 22 januari 2012

Een argument voor 'Libertarianism'

Stel dat Mark een brandwond heeft die enorm pijn doet. Mark gaat over tot een fysieke handeling H om deze pijn te bestrijden. Mark zou zonder genoemde pijn H uiteraard niet uitgevoerd hebben. Bovendien zal Mark H sneller en intensiever uitvoeren naarmate de pijn heviger is. Uit deze twee overwegingen volgt dat de pijn onderdeel moet zijn van de causale keten die tot H leidt. Toch kan de pijn niet zelf de oorzaak van H zijn. Pijn is immers een gevoel, en daarom niet iets dat op gevoelloze neuronen kan inwerken. De hersenen kunnen dus niet rechtstreeks door pijn aangestuurd worden. De pijn dient dus zelf iets, zeg M, te veroorzaken dat de oorzaak is van H. Nu kan M geen fysische gebeurtenis zijn. Pijn is immers zoals gezegd een gevoel en daarom niet in staat om rechtstreeks op neuronen in te werken. Maar dan moet M een mentale gebeurtenis zijn. Wat is M? Welnu, M kan geen gevoel zijn, omdat anders M evenmin de oorzaak van fysieke handeling H kan zijn. Gebeurtenis M is dus iets mentaals, maar geen gevoel. De enige resterende mogelijkheid is dat M een actieve mentale act is. Mentale veroorzaking ('mental causation') bestaat derhalve. Marks pijn veroorzaakt als mentale toestand immers mentale act M en mentale act M veroorzaakt vervolgens fysieke handeling H.

We kunnen ons vervolgens afvragen waarom onze hersenen deze ‘omweg’ via de sfeer van het mentale eigenlijk nodig hebben. Waarom veroorzaken de hersenen zelf niet eenvoudigweg H, zonder tussenkomst van het mentale? Het is toch immers veel gemakkelijker en efficiënter wanneer de ene fysische gebeurtenis (H) wordt veroorzaakt door de andere fysische gebeurtenis, namelijk een of andere neurale hersenactiviteit? Waarom laat de natuur het bestaan van zo'n overbodige mentale afslag in de causaliteitsketen toe? De evolutie zou deze overbodigheid inmiddels toch allang weggeselecteerd moeten hebben, als zij al had kunnen ontstaan?

De enige reden hiervoor lijkt te zijn dat het mentale domein juist niet overbodig is. Maar hoe zou zij niet overbodig kunnen zijn? Dit lijkt alleen te kunnen indien wij als mensen soms autonoom een mentale act kunnen initiëren die niet veroorzaakt is door een eerdere mentale of fysische gebeurtenis. Kortom, indien wij beschikken over een (Libertarian) vrije wil.

1 opmerking:

tevergeefs zei

Beste GJE,

die 'mentale afslag' die bovendien 'niet van fysische aard' kan zijn, dat zijn vondsten van iemand die niet begrijpt dat dingen = voorstellingen zijn. Er zijn geen dingen e n dan ook nog eens voorstellingen. Er is geen empirisch bepaalde, in de causale keten geimmerseerde wil e n een wil die zich van deze bepaaldheid loszingt en zich in het bezit van een domein van geheel eigen bepalingen kan stellen. Wereldverdubbeling is typisch de taal van de metafysica, niet noodzakelijk die van de filosofie.

Dat is een oud en beproefd recept, dat men zich van de eigen pijn dissocieert door het interesse van het bewustzijn geconcentreerd op een andere inhoud te richten en daar met kracht vast te houden. De pijn is er nog steeds, maar men heeft er geen deel meer aan. Hij is dan een gebeurtenis in de buitenwereld, en als zodanig uitsluitend aan objectief-causale mechanismen onderworpen. De 'innerlijkheid'.., die zich op deze manier van het lijden distantieert, verliest hier niets van haar privaatheid, die wordt omgekeerd door het resultaat van de wilsact juist direct bevestigd.
Leven heeft in de zintuigen een radicaal objectieve natuur: het romantische bewustzijn wil echter in het tegenoverliggende geval, dat van de lust, deze zelfde objectieve zijnsgebondenheid van het zintuiglijke leven niet erkennen, omdat het volkomen in zijnsbindingen ondergedompelde Ik hier zijn zogenaamde privaatheid op moet geven. Bevestigde zintuiglijkheid namelijk is opgaan van het Ik in de uiterlijkheid van het mechanisme. Al het private bestaan is lijden, en het lijden dat het individu ervaart is des te penetranter, des te privater de gevoelswereld van een persoon is. Daarom is het ook zo'n enorme bevrijding voor het bewustzijn, wanneer het de verantwoording voor z'n meest intieme ik kan laten varen en in het autonome mechanisme van zijn lichamelijke gevoelswereld kan opgaan.
Dat oubollige, dat de meeste van je stukken kenmerkt, met permissie, is dat niet op de nefaste invloed van Kant en ihb. Schleiermacher terug te voeren?

groet, wildjan