Hieronder een voorstel voor een logische weergave van het ontologisch argument van Anselmus van Canterbury (1033-1109). Het betreft een combinatie van de logische weergave van Anselmus' argument door Robert Maydole in zijn artikel 'The Ontological Argument' in The Blackwell Companion to Natural Theology uit 2009 en de logische weergave van Alvin Plantinga in zijn boek God and Other Minds uit 1967. Anselmus gaat uit van een axiologie op grond waarvan entiteiten geordend kunnen worden in termen van hun ontologische of normatieve grootheid. God wordt door hem dan gedefinieerd als datgene waarboven niets groters gedacht kan worden.
1. De definitie van God wordt begrepen (premisse)
2. Datgene waarvan de definitie begrepen wordt bestaat in het verstand of in de werkelijkheid (premisse)
3. Stel dat God niet in werkelijkheid bestaat (voor reductio ad absurdum)
4. God bestaat in het verstand (uit 1,2,3)
5. Voor iets wat in het verstand bestaat geldt dat het denkbaar is dat er iets is wat dezelfde eigenschappen heeft minus bestaan in het verstand plus bestaan in werkelijkheid (premisse)
6. Voor iets wat in werkelijkheid bestaat geldt dat het groter is dan iets met dezelfde eigenschappen minus bestaan in werkelijkheid plus bestaan in het verstand (premisse)
7. Er is iets denkbaar dat groter is dan God (uit 4, 5, 6)
8. Er is niets denkbaar dat groter is dan God (volgens definitie)
9. God bestaat in werkelijkheid (uit 3, 7, 8)
Anselmus' argument is niet vatbaar voor de kritiek van Kant dat 'bestaan' geen eigenschap is en daarom niet aan een entiteit als eigenschap kan worden toegevoegd. In het argument wordt namelijk gesproken over twee modi van bestaan, namelijk bestaan in het verstand en bestaan in werkelijkheid. En we kunnen wel degelijk spreken over deze twee bestaansmodi als zijnde eigenschappen van entiteiten. Natuurlijk, Kant heeft er terecht op gewezen dat bijvoorbeeld de boom aan de overkant van de straat niet de eigenschap 'bestaan' heeft. Maar dit laat onverlet dat we kunnen zeggen dat de boom aan de overkant van de straat de eigenschap 'bestaan in werkelijkheid' heeft indien we, zoals Anselmus doet, daarnaast uitgaan van de eigenschap 'bestaan in het verstand'.
woensdag 9 januari 2013
Ratio Anselmi
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
25 opmerkingen:
OK, Emanuel. Bij Jan (impliciet) even aangegeven dat ik de stappen in je denken 'eigenlijk' wel wil begrijpen. Ik 'vertrouw' de fenomenologie nou eenmaal niet. (Psychologisch, mezelf niet, en dat klopt misschien wel, als je aan een dergelijke constatering als iets 'vastleggend' zou willen toetsen.)
Goed, hierboven, baf, elf logische stappen. Best, maar aan wie gericht dan? Leg de bedoeling aan de bedoeling van je audience dan ook maar ergens uit. Waarom dat blog? Aan wie gericht? Waarom wil je dat?
De eerste stap in die redenering lijkt me 'logisch' in de normale fenomenologische betekenis: jij geeft tenminste een definitie: een Iemand, een Schepper enzovoort, maar waarom nooit een risico dan verder te zeggen welke single of wat je dan ook beroert? Sorry, dat lijkt soms marketing van een ego?
Dat mag niet van elke God boven in je Geest! Doe eens moeite, als je toch een blog hebt, uit te leggen wat de 'bedoeling' van het blog 'eigenlijk' is opdat Trouwe Lezers niet alleen maar meer alleen onder de indruk raken...van de logica
Dus (1) snap ik : God is te definiëren zoals jij doet. Iemand, een Schepper. De rest wil ik stap voor stap uitgelegd hebben voor de democratie zonder havo-diploma ;-)
Beste Theo,
Mijn blogbijdrage gaat over het argument van Anselmus. Zie de eerste zin van de bijdrage. In (1) wordt daarom uitgegaan van de Anselmiaanse definitie van God: God is datgene waarboven niets groters gedacht kan worden. Zie de laatste zin van de eerste alinea van mijn blogbijdrage. Het gaat hierboven dus niet om mijn definitie van God.
Groet,
Emanuel
Beste Emanuel,
Je bedoelt dat 9 volgt uit 4,7,8 denk ik?
Met vriendelijke groeten,
Petra
Hoi Petra,
Nee, (9) volgt wel degelijk uit (3), (7) en (8). De aanname dat God niet in werkelijkheid bestaat (3) leidt tot een logische tegenspraak (7 en 8). Maar dan moet die aanname dus verworpen worden, en dan volgt dat God in werkelijkheid bestaat (9). Deze hier gehanteerde logische afleidingsmethode wordt 'reductio ad absurdum' genoemd, wellicht beter bekend onder de meer gangbare naam 'bewijs uit het ongerijmde'.
Groet,
Emanuel
Beste Emanuel,
Kijk nog maar eens goed. Indirect volgt 9 wel uit 3, omdat 4 daaruit volgt. De aanname dat God niet in werkelijkheid bestaat (3) leidt niet tot een logische tegenspraak (7 en 8), maar tot een logische tegenspraak met de conclusie (9).
Stel dat God niet in werkelijkheid bestaat (…) > God bestaat in werkelijkheid.
Met vriendelijke groet,
Petra
Beste Petra,
Nogmaals, we doen op enig moment de aanname dat God niet in werkelijkheid bestaat (3). Daar volgt vervolgens een tegenspraak uit (7 en 8). Dus dienen we de aanname, (3) dus, te verwerpen. Maar dat betekent dat God niet niet in werkelijkheid bestaat. God bestaat dus in werkelijkheid, hetgeen precies is wat (9) uitdrukt. Uit dit alles volgt dus dat (9) een gevolg is van (3), (7) en (8). Echt, dit alles is een kwestie van elementaire logica. Zoek op internet maar eens onder 'reductio ad absurdum'.
Groet,
Emanuel
Beste Emanuel,
Heel juist antwoord. (Had ik ook moeten begrijpen, maar goed, jouw definitie is natuurlijk ook steeds in het bewustzijn van degenen die je graag willen begrijpen in je denken.)
Ga het antwoord niet herhalen, want er zijn geen tussen-reacties. Maar ik neem aan dat je de definitie van Anselmus onderschrijft (en dat die waarschijnlijk op zijn minst ook nergens tegenstrijdig is met de jouwe?)
OK, ik zie dat bijvoorbeeld Petra, als waarschijnlijk toch ook wat verder opgeleide in wat ik nu maar even de filosofische logica (hoe eventueel primair ook) noem, concreter wil pareren, maar 'verder' door je wordt opgeleid en dus waarschijnlijk 'terecht' wordt gewezen, bij deze 'redenering'.
Maar mij zit me daarbij toch wat dwars. Als de blog op 'studenten' gericht is dan krijg je toch wat te weinig reacties. Ik heb in elk geval nog niet anders gezien dan dat je 'altijd' gelijk hebt ten opzichte van de reageerders.
Als het aan collega's gericht is dan krijg je toch ook te weinig reacties. En daar zijn de vakbladen voor. Snap ik ook.
Belangrijk lijkt me de gedachte dat je blog-denken over God gaat. Dus, al was het maar éénmalig, probeer nog eens af te dalen, voor één keer, naar de gelovige Piet de Bakker, die wel van je 'weet' dat 'denken' mbt God niet verboden is (in een vrij land).
Met of zonder bewustzijn van (toch ook wel jonge) Kierkegaard-sprongen.
Dus OK: God wordt door hem dan gedefinieerd als datgene waarboven niets groters gedacht kan worden.
1. De definitie van God wordt begrepen (premisse)
Ik volg deze premisse, zonder last of ruggespraak, naar de/het beperkte kennis en inzicht, waarvan ik me bewust ben.
2. Datgene waarvan de definitie begrepen wordt bestaat in het verstand of in de werkelijkheid (premisse)
OK, dat lijkt me op zich aannemelijk. Maar, en daar gaan we al: waarom staat hier 'of'. Wat is verstand? Ik 'ervaar' het juist als een deel van de werkelijkheid. Zo een premisse moet veel verder uitgelegd worden aan Piet de Bakker, en juist waarschijnlijk weer niet in de vakbladen (dat zal wel weer heel 'dom' zijn).
Kortom, een beetje flauw, maar een 'gevoelige' willen overtuigen, helemaal naar het harde knielen-bankje terug: ook de lichtelijk dementerende nog kunnen uitleggen hoe Anselmus (en Plantinga en) in elf stappen...
Piet de Frites-bakker (echt gebeurd): Nu ik met de Kuipers Drie D bril kijk: het zijn de Chinezen, die uw Friet gaan bakken! God is een ethicus en een wonder in uw Ziel met een D3 bril op!
Gekkigheid op een stok, Emanuel, maar loods me (en met mij velen) nou eens 'liefderijk' en met veel geduld door dit argument, zoals Jan dat al jaren doet of probeert met zijn argument. Tenslotte moeten de agnosten de beide kampen altijd weer zien te verzoenen in de 'strijd'. Groet.
Beste Theo,
Mijn blog is niet voor een specifieke doelgroep bedoeld. Het is één van de middelen die ik als filosoof graag hanteer om uitdrukking te geven aan mijn denken.
Iets bestaat in het verstand als het als concept in het bewustzijn bestaat. Zo bestaat het idee van een eenhoorn in het verstand. Dit idee kent louter een intramentaal bestaan. Het is een mentaal object, zo je wilt. Een paard in de wei aan de overkant van de straat bestaat daarentegen in werkelijkheid. Dit paard kent een extramentaal bestaan, een bestaan buiten het denken. Het concept van dit paard bestaat daarentegen natuurlijk niet in werkelijkheid. Dat concept bestaat in het verstand.
De definitie van Anselmus acht ik inderdaad compatibel met mijn definitie.
Groet,
Emanuel
Beste Emanuel,
Dank voor deze toelichting bij 2.
Als ik dan nog even opmerk dat in 2 nog gesproken wordt over 'de' werkelijkheid en in de rest van het argument het woordje 'de' bij werkelijkheid niet meer gebruikt wordt, dan zal dat misschien geen betekenis hebben. Maar 'jou kennende' (natuurlijk veel te veel gezegd) gebruik je niet zomaar een woord wel of niet. Dus het 'de' zou in elk geval voortgezet moeten worden.
Ik moet elders uit je teksten en denken (en/of die/ dat van Anselmus) opmaken, hoe ver het begrip 'de' werkelijkheid precies reikt, want dat is hier verder niet aan de orde. Aan de gegeven toelichting bij 2 heb ik in deze context voldoende.
Bij 3 vraag ik me even af waar het woord voor voor staat in (voor reductio ad absurdum). Wordt het temporeel bedoeld, dus als vóór?
Of als 'staat voor'? Of kan het misschien gewoon weg?
Stap 4 (ofwel 1 t/m 4) is me dan in elk geval helder.
Maar bij 5 (en 6) zou ik wel weer graag een meer 'omschrijvende' explicatie hebben, als het kan, en als het niet te veel gevraagd is. Het is misschien wel 'elementair' maar het minus 'bestaan in het verstand' in 5, doorzie ik niet meteen.
5. Voor iets wat in het verstand bestaat geldt dat het denkbaar is dat er iets is wat dezelfde eigenschappen heeft minus bestaan in het verstand plus bestaan in werkelijkheid (premisse)
Ik lees het als: Iets als 'concept/ gedachte' God (hier toegespitst daarop)bestaat in het verstand en heeft daar met name één bepaalde toegedachte eigenschap, namelijk als datgene waarboven niets groters gedacht kan worden. En dan: (Dat minus in het verstand lijkt dan wel 'behalve' in het verstand te betekenen.) (Dat plus in de werkelijkheid lijkt dan wel 'tevens' te betekenen.) Dan wordt het: Het is denkbaar dat God met die eigenschap behalve in het verstand ook in de werkelijkheid bestaat.
Beste Theo,
Met het woordje 'voor' bedoel ik alleen maar te zeggen dat we genoemde aanname doen ten behoeve van het afleiden van een tegenspraak. De aanname die we in (3) doen leidt namelijk tot een tegenspraak (7 en 8 zijn immers in strijd met elkaar!). En dus moeten we (3) verwerpen zodat de conclusie van het argument volgt. Zie eventueel ook mijn reacties op Petra hierboven.
In (5) nemen we een object dat in het verstand bestaat. Zo'n object heeft allerlei eigenschappen, inclusief de eigenschap 'bestaan-in-het-verstand'. Welnu, neem die eigenschap weg (minus!) en voeg de eigenschap 'bestaan-in-werkelijkheid' toe (plus!). We denken dan aan iets dat precies dezelfde kenmerken heeft, behalve dan dat hetgeen waaraan we dan denken de eigenschap 'bestaan-in-werkelijkheid' heeft in plaats van 'bestaan-in-het-verstand'. Een voorbeeld van (5) is bijvoorbeeld de overstap van het in het verstand bestaande concept 'eenhoorn' naar een daadwerkelijk in de wei rondlopende eenhoorn.
Groet,
Emanuel
Beste Emanuel,
Dus 'voor' is min of meer 'omwille van'. Het ging me alleen om het woordje. De rest van de relatie met 7 en 8 begreep ik al wel.
Maar de plus en min (uiteraard bedoelde je iets anders dan wat ik ervan maakte)is me nu ook duidelijk. Qua strekking scheelde het misschien niet zo veel met wat ik ervan maakte, maar om verder te 'kunnen' met het argument moet het natuurlijk wel duidelijk zijn.
Blijven nog over 6 en 7.
6. Voor iets wat in werkelijkheid bestaat geldt dat het groter is dan iets met dezelfde eigenschappen minus bestaan in werkelijkheid plus bestaan in het verstand (premisse)
7. Er is iets denkbaar dat groter is dan God (uit 4, 5, 6)
En jawel, het kwartje is nu ook meteen gevallen tav 6 en 7.
Goed over elke premisse (en dus de conclusie) zullen nog wel boeken vol zijn. Maar dank voor deze specifieke moeite.
Beste Emanuel,
Tja, ik heb axiologie (uit de introductie) ook nog even opgezocht op de Engelse (engelse, zo moet het laatste kennelijk dan weer niet van de taal-denk-politie) Wiki. Maar ik kreeg daar niet de indruk dat er sprake kan zijn van "een" axiologie.
Ben daarmee eigenlijk erg benieuwd wat je van die 'entry' denkt. Ethiek en esthetiek ineen, als ik het goed begrijp! Dat had ik dan weer nooit verwacht. Maar wie weet hanteer jij ook die omschrijving hier in je gedachten van het 'prachtige'? Jij ziet tenslotte wel degelijk verbanden (desnoods met Newman-schilderijen)in het Gods-bewustzijn.
Nou ja, alweer wat slordig geformuleerd, maar ik kon weer eens niet beter.
Tot wie wil je je richten? Het goede gelijk van de eigen zingeving en daar kond van doen, en daar 'recht' op hebben. (Zwaar logisch! Universitair zelfs niet onderuit te halen!)
OK, maar er moet een taal van de onzekerheid verder ontwikkeld worden.
Durven zeggen dat er een kwartje viel, maar ook dat er geen enkel 'buikgevoel' bij optrad, de logica van de redenering op zich begrijpend.
God, en onze behoefte aan haar (haar! ) is antropomorfisch te begrijpen, maar logisch een formule, nou ja , een redenering.
God is! Zij blijkt de consequentie van de logica, wil kinderen? Maar hoeveel?
Nou ja, Emanuel.
Beste Theo,
Op jouw vraag over het waarom van mijn blog was ik hierboven toch al ingegaan? Ik schrijf op mijn blog niet voor een bepaald publiek. Ik schrijf eenvoudigweg wat ik wil schrijven. En de romanticus in mij kan het niet laten soms te vermoeden dat ik schrijf voor een denkbeeldige enkeling, die ene ziel die mijn denken ten diepste begrijpt en bij wie wellicht een deel van wat ik schrijf vrucht zal dragen ;-)
Axiologie betekent kortgezegd waardeleer. Anselmus gaat uit van de neo-platoonse opvatting dat het zijn een 'great chain of being betreft' waarbij de ene entiteit een hogere morele en/of ontologische waarde kan hebben dan een andere entiteit. Zo heeft bijvoorbeeld een bewust subject een hogere (morele-ontologische) waarde dan een levenloos ding, een goed wezen een hogere (morele) waarde dan een slecht wezen, en een werkelijk in de wei rondlopend paard een hogere (ontologische) waarde dan het concept van dat paard in het verstand.
Groet,
Emanuel
Beste Emanuel,
Maar dit antwoord vind ik in elk geval wel een stuk duidelijker ;-) Ik zal er niet meer op terugkomen, maar vrees ook een beetje dat die ene ziel niet zomaar langs zal kunnen komen. Die moet namelijk nogal wat in zijn bagage hebben!
Ook hier dank voor de toelichting wat axiologie in deze context meer precies betekende.
ER: 'Ik schrijf eenvoudigweg wat ik wil schrijven. En de romanticus in mij kan het niet laten soms te vermoeden dat ik schrijf voor een denkbeeldige enkeling, die ene ziel die mijn denken ten diepste begrijpt en bij wie wellicht een deel van wat ik schrijf vrucht zal dragen ;-)'
Ja, dat is de kracht van Theo Smit, dat ie het onderste boven krijgt. Sta mij toe Emanuel, nog één vraagje toe te voegen: wat bedoel je precies met dat vruchtdragen?
Beste Lucas,
Zoek daar niet teveel achter. Ik bedoelde niet meer dan in goede aarde vallen en aldaar tot verdere ontwikkeling en bloei komen ;-)
Groet,
Emanuel
Beste Emanuel,
Het godsbewijs van Anselmus en alle andere godsbewijzen zijn vrij gemakkelijk te ontkrachten.
Tenminste....als de logica, die je tegenover Arno en mij in onze discussie over Maydole's argument verdedigd hebt, waar is.
Ik zelf geloof daar niets van. Maar als jij die logica nog voor waar houdt wil ik graag per omgaande vanuit het ongerijmde aantonen dat deze niet klopt door met diezelfde logica het bewijs van Anselmus onderuit te halen. Als je nog steeds van die logica overtuigd bent zul je mij dat wel toestaan want het zou dan niet van een filosofische houding getuigen als je zo'n confrontatie zou ontlopen.
Maar als je intussen inziet dat je je vergist hebt en een equivalentie hebt gehanteerd als een materiéle implicatie van het "als...dan"-type en tot de conclusie bent gekomen, dat bij de equivalentie alle proposities met ongelijke waarden voor antecedent en consequent onwaar zijn, dan hoef je alleen maar te zeggen:"Nee, laat maar zitten, ik heb mij vergist".
Dan heeft Anselmus' argument ook niets van jouw logica te vrezen.
"Da's logisch", zou Cruyff, hoorbaar inhalerend, zeggen.
Eigenlijk zouden wij met z'n allen wat beter naar hem moeten luisteren.
Groet,
Stefan
Beste Stefan,
In jouw reactie kom ik geen enkele inhoudelijke kritiek tegen op het argument van Anselmus. En dat het jou aan de meest elementaire basiskennis van de logica ontbreekt kan heel eenvoudig worden vastgesteld door onze discussie onder mijn bijdrage over Maydole's argument even na te lezen.
Groet,
Emanuel
Beste Emanuel,
Uit jouw reactie maak ik op dat je nog steeds overtuigd bent van jouw logica.
Welnu, dan haal ik met jouw logica Anselmus'godsbewijs en ook alle andere godsbewijzen onderuit.
In jouw logica, welke je tegenover Arno en mij hebt verdedigd, is de propositie "X is een mpw impliceert X is geen mpw" een ware propositie onder de aanname dat X geen mpw is. Dit tart alle logica en is regelrecht in strijd met de logische grondregel dat alle proposities welke herleidbaar zijn tot a=niet-a onwaar zijn.
Ik formuleer nu een premisse: Een entiteit of een stand van zaken bestaat of bestaat niet, maar kan niet tegelijkertijd wel en niet bestaan in eenzelfde wereld, m.a.w. iedere propositie die te herleiden is tot a=niet-a is onwaar.
Welnu Anselmus' god is (zo blijkt uit zijn definitie ) een mpw.
Laat ik de conclusie van Anselmus eens voor waar houden en aannemen dat er een mpw bestaat. Dat mpw noem ik X en ik formuleer dat Y staat voor: "X is een mpw". In dat geval is volgens jouw logica(als je consequent en geloofwaardig wilt blijven) de propositie:"Niet- Y impliceert Y" een ware propositie, hetgeen in dit geval betekent:"X is geen mpw impliceert X is een mpw". Maar deze propositie is in strijd met de premisse en daarom zou de aanname verworpen moeten worden. Daar hebben wij geen pijn van, maar veronderstel dat we jouw logica eens toepassen op auto's; dan zijn er ineens geen auto's meer. Immers de propositie:"Als er geen auto's zijn dan zijn er wel auto's" is volgens jou waar en in strijd met de premisse en...daar gaan onze auto's. Grote toeloop naar het openbaar vervoer, maar ook dat gaat eraan. Wat blijft er nog over? Niets meer? Gelukkig niet, want de tegenovergestelde aannames moeten ook allemaal verworpen worden.
Dan staan we weer quitte. Maar het is allemaal zo omslachtig dat verwerpen over en weer. We hadden maar beter de onderhavige proposities direct onwaar kunnen noemen. Dan hoeft er ook niets verworpen te worden.En dan is de god van Anselmus ook weer gered. Wat hoor ik daar...? Oh, Johann weer. "Da's logisch" zei hij. Beter naar hem luisteren!
P.S. De volgende keer wil ik wel wat exacter aangeven waar je m.i. de mist in bent gegaan.
Groet,
Stefan
Beste Stefan,
Niet *mijn* logica, maar *de* logica. En dat jij van de logica heel weinig begrijpt blijkt ook weer uit jouw laatste reactie. Zo is bijvoorbeeld de desbetreffende propositie helemaal niet logisch in strijd met de premissen van Anselmus. In plaats van steeds op mijn blog min of meer dezelfde inadequate reacties te plaatsen kun je je tijd echt beter gaan besteden aan het zorgvuldig bestuderen van een basisboek over logica.
Groet,
Emanuel
Beste Emanuel,
Ik vrees dat je mij verkeerd begrepen hebt; ik besef zelf ook wel dat Anselmus' godsbewijs niet geraakt wordt door mijn redenering en zeker niet zijn premissen, welke ik vrij sterk vind. Met "premisse" bedoelde ik de door mijzelf geformuleerde premisse en niet de premissen van Anselmus.Wie ben ik om die zo makkelijk onderuit te willen halen.
Ik wilde alleen maar laten zien dat ik niet goed begrijp, omdat ik er tot nu toe nog geen antwoord op gekregen heb, hoe we, jouw logische stappen volgend, aan een absurditeit kunnen ontkomen.
Ik bezoek diverse logische sites om daarachter te komen maar ik kan het tot nu toe nog niet ontdekken, terwijl jij mij mogelijk zou kunnen helpen. Maar jouw reacties op mijn pogingen komen over als: "Ach man, jij snapt helemaal niet waar het over gaat, ga maar eerst logia studeren, want je hebt een schrijnend gebrek aan logische kennis". Ergens kan ik zo'n reactie ook nog wel enigzins begrijpen omdat ik je wat provocerend heb uitgedaagd,sorry.
Het probleem wat is blijven hangen is dit: Waarom is de propositie "Als god geen mpw is dan is god een mpw", welke volgens jou waar is als god bestaat, niet in strijd met premisse 1 van Maydole en de propositie "Als X is een mpw dan is X niet een mpw" wel?
De propositie zegt toch immers:"Als god de negatie is van een perfectie dan is god een perfectie". Dit lijkt mij regelrecht in strijd met premisse 1.
Ik vind dit een kernvraag. En die zul je toch als rechtgeaard filosoof niet willen ontwijken?
Groet,
Stefan
Beste Stefan,
Reacties op mijn bijdrage over Maydole's argument dienen geplaatst te worden onder mijn bijdrage over Maydole's argument.
Groet,
Emanuel
Beste Theo,
Dank je dat je in mij een verder opgeleide herkent en gelukkig maar dat Emanuel hier de moeite neemt om mij terecht te wijzen als ik afdwaal. Want zoals de Grote Filosoof zegt: “Je ziet het pas als je het begrijpt.”
Ik heb Emanuel ook al eerder proberen te vragen voor wie hij schrijft, maar met minder elegantie en minder resultaat dan jij. Het is natuurlijk zijn blog en zijn keus wat en hoe hij communiceert. Mijn keus is slechts of ik hier wel of niet reageer. Nu hij zijn hart publiekelijk heeft laten spreken, voel ik mij wel vrij om daarop te reageren. Op dit moment kan ik Stefan’s denken meer ‘ten diepste’ begrijpen dan dat van Emanuel. Ik begrijp hoe Emanuel’s reacties op hem overkomen en heb respect voor Stefan’s geduld en vriendelijkheid waarmee hij zelfs zijn excuses aanbiedt voor het uitlokken van deze reacties.
Wie wil niet die enkeling, die ene ziel tegenkomen die je denken ten diepste begrijpt? En Emanuel zal de enkeling herkennen, want het is iemand die zijn denken direct ten diepste begrijpt en dus geen vragen zal stellen. Wij, Theo, zullen Emanuel’s denken niet ten diepste gaan begrijpen en wij zullen zijn vrucht niet dragen. (of zal ik dat anders formuleren? ;))
Stefan’s voorstel dat Emanuel zich eens zou uitspreken wanneer hij zich vergist heeft zal waarschijnlijk niet gaan gebeuren. Dan moet hij er namelijk eerst van uit gaan dat er zielen langs kunnen komen die, hoewel niet zover opgeleid in de logica en/of wijsbegeerte als hij zelf, ook vragen kunnen stellen waar hij geen antwoord op heeft of die hem nieuwe inzichten zouden kunnen verschaffen. Enige relativering of spiegelend vermogen heb ik op deze site nog niet kunnen ontdekken. Emanuel lijkt van absolute dingen te houden, maar volgens mij weet de Grote Filosoof het best: ‘de bal is rond!’
Met vriendelijke groeten,
Petra
@ Stefan en Petra
Even een tip die voor elke blogger met Blogger, hier dus Emanuel, aangenaam moet zijn. Vermijd dat Anoniem en dan eindigen met je naam.
Liever naar Naam/URL ipv Anoniem gaan. Dat lijkt lastiger dan het is.
Onder Naam komt dan Gewoon Stefan of Petra, en onder URL kun je invullen wat je wilt tussen www en nl, dus bijvoorbeeld www.hadjememaar.nl of www.hatsjie.nl of wat ook. En dat levert dan op: Stefan zei of Petra zei...
Verder niet op Voorbeeld drukken, als je reactie klaar is, vóórdat die Naam/URL hebt ingevuld! Anders ben je je reactie kwijt. Maar misschien was dat bij Anoniem ook al zo.
@Petra
Ieder zijn eigen stijl van blogvoering. Ieder zijn of haar 'eigen idee' hoe te reageren op 'informatie'. Maw ik neem het hier toch wel even op voor de blogvoerder, Emanuel. Hij veronderstelt terecht dat je je eerst eventueel 'verdiept' in zijn 'denken' (let alone alleen de logica, waar hij zeer goed in ingevoerd is, uiteraard).
Mijn insteek was en is: wat valt er van deze mens te 'begrijpen' zonder ook al die studies nog eens zelf te moeten ondernemen (als ik ze nog aan kon, inclusief die logica, die ik voor zover relevant, liefst tussendoor een beetje leer 'aanvoelen'. ).
Op 'De mens en het religieuze: inzet driedelig project' op zijn website vond ik destijds:
Deel I
Het kenbare noumenale: transcendentie
binnen de wereld voor ons
Ik val ik val ik val, tot ik een grond vind (Nietzsche)
Deel II
Een hernieuwd kosmologisch godsbewijs:
De arche binnen de wereld voor ons
Deel III
Een fenomenologisch maximaal adequate conceptie van het verhevene:
De sublieme ervaring als een momentane ervaring van de arche.
Maw deel I werd doctoraal-scriptie (oh nee, dat heet tegenwoordig master-these geloof ik) en deel II zijn proefschrift. (Het lijkt erop alsof 'praktische' zaken enigszins verhinderen om meteen dieper op deel III in te gaan (er gebeurt nog een en ander op de VU!).
Anders gezegd, ik 'wilde' dit specifieke 'argument' nou wel eens 'begrijpen', maar het is maar een 'onderdeel' van zijn hele 'denken'.
Hij wil evident ook geen 'praat-site' maken van zijn blog! (En waarschijnlijk heel terecht, want waar zou hij die tijd vandaan moeten halen!) (Juist ik, en niet jij en Stefan hebben die neiging wel eens.)
De beste opstelling is dan ook 'vragen stellen', als je als gemiddelde krantenlezer langs komt. Hij is dan niet te beroerd gebleken om zelfs even terug te 'dalen'! Maar 'gelijk' zien te halen (in logica of anderszins), dat is een tour de force waaraan ik me niet waag.
Ik snap het 'argument' (of ik verbeeld het me) nu in elk geval wel van 'binnenuit' (dwz gezien zijn vaste hand van doelen: er staat nogal wat 'geleerds' op die website van hem. Hij had misschien van mij mogen verwachten dat dat 'plus en minus' kwartje, niet nodig was. Dus welbeschouwd deed hij wel een grote handreiking, om uiteraard hem te begrijpen. Willen we zelf begrepen worden, dan kunnen we zo ook bij Blogger terecht.
Een reactie posten