donderdag 21 juni 2012

Argument voor eerste oorzaak van de wereld

Een object is een eerste oorzaak van de werkelijkheid indien het object in kwestie onveroorzaakt is en bovendien geldt als de directe of indirecte oorzaak van alle andere objecten in de wereld. Indien er een eerste oorzaak bestaat, dan is deze uniek. Er kan immers ten hoogste één eerste oorzaak bestaan. Wanneer een object dus een eerste oorzaak is, dan is dit object tevens de eerste oorzaak van de wereld.

In één van de hoofdstukken van mijn proefschrift ontwikkel ik een argument voor het bestaan van een eerste oorzaak van de werkelijkheid. Het argument is dat atomisme, de these dat alles wat bestaat in laatste instantie uit fundamentele enkelvoudige bouwstenen bestaat (tegenwoordig zouden we wijzen op ‘de strings’ van de stringtheorie), en causalisme, de these dat alles wat bestaat participeert in het causale weefsel van de werkelijkheid, dus veroorzaakt en/of oorzaak is, samen impliceren dat er een eerste oorzaak moet zijn. Beide thesen, atomisme en causalisme, zijn niet alleen wijsgerig goed verdedigbaar, maar worden eveneens geïmpliceerd door alle natuurwetenschappelijke theorieën van pakweg de afgelopen drie eeuwen.

De argumentatie verloopt kort gezegd als volgt. Neem de som van alle veroorzaakte atomen. Deze som is zelf geen oorzaak omdat er anders veroorzaakte atomen buiten deze som zouden moeten bestaan, wat onmogelijk is. Maar dan volgt vanwege causalisme dat deze som veroorzaakt moet zijn. Nu kan de oorzaak van deze som zelf niet veroorzaakt zijn omdat anders de oorzaak van genoemde som uit één of meerdere veroorzaakte atomen zou bestaan, zodat de som en haar oorzaak elkaar zouden overlappen, wat eveneens onmogelijk is. Kortom, de oorzaak van de som van alle veroorzaakte atomen is onveroorzaakt en is daarom de eerste oorzaak van de wereld.

12 opmerkingen:

Luc_ et Ivon zei

Veel succes vanavond!

Emanuel Rutten zei

Dank je! Groet, Emanuel

robheus zei

Voorzover het al waar is dat de wereld in laatste instantie bestaat uit dergelijke atomen (hetgeen zeer betwistbaar is, zelfs als we aannemen dat string theorie waar is), kan uit U argument slechts worden geconcludeerd dat de wereld in laatste instantie materieel is. En dat betekent eveneens dat de wereld dus niet door God is veroorzaakt, want het is niet zo dat God en de materie aan elkaar gelijk zijn, immers God wordt verondersteld een niet-materieel wezen te zijn, en bovendien zou God de materie hebben geschapen,

robheus zei

Voorts maakt U in Uw redenering gebruik van de aanname dat causaliteit bestaat. Als we voor het gemak aannemen dat dat zo is, dan is onmiddelijk duidelijk dat causaliteit zelve geen oorzaak kan hebben. Echter, causaliteit bestaat niet uit de door U geopperde 'atomen' waardoor ook om deze reden Uw argument niet opgaat.

Emanuel Rutten zei

Beste robheus,

De conclusie van het argument is niet dat de wereld in laatste instantie materieel is. Natuurlijk niet. De conclusie luidt dat er een eerste oorzaak van de werkelijkheid moet zijn. En over de aard van deze oorzaak, zoals de vraag of zij materieel is of niet, doet het argument geen uitspraak. Daarvoor zijn andere argumenten beschikbaar.

Verder verwar je objecten en causaliteit. Causaliteit is een relatie tussen objecten, en niet zelf een object. De vraag naar de oorzaak van oorzakelijkheid is dan ook een ongefundeerde hypostasering oftewel verdinglijking van causaliteit.

Groet,
Emanuel

Jef zei

Bovenstaande vind ik goed doordacht en helder opgeschreven.

Ik vraag met wel af of het volgende ook mogelijk is.
Je schreef "Beide thesen, atomisme en causalisme, zijn niet alleen wijsgerig goed verdedigbaar, maar worden eveneens geïmpliceerd door alle natuurwetenschappelijke theorieën van pakweg de afgelopen drie eeuwen."
Wellicht geldt dit in het geval van causalisme alleen voor ons universum (voor atomisme misschien ook, maar vind ik nog lastiger voor te stellen).

Jef zei

Addendum:
In dit universum hebben we enkel te maken met fysieke causatie. God moet met niet-fysieke causatie gecreëert hebben. Wat kunnen zeggen we over niet-fysieke causatie? Niets, wij weten daar niks van.

Emanuel Rutten zei

Beste Jef,

Met 'fysieke causatie' bedoel je waarschijnlijk causaliteit waarbij de oorzaak in de tijd voorafgaat aan het gevolg. We spreken ook wel over temporele causaliteit. Naast temporele causaliteit kunnen we echter ook spreken over a-temporele causaliteit. Het begrip causaliteit is namelijk breder dan temporele causaliteit alleen. We kunnen namelijk een explicatie van dit begrip geven zonder een beroep te doen op tijd. Neem bijvoorbeeld de volgende karakterisering. Object A veroorzaak object B dan en slechts dan als, ceteris paribus, B niet zou bestaan als A niet zou bestaan, en bovendien A wel kan bestaan zonder dat B bestaat. Deze duiding van het causaliteitsbegrip vereist geen beroep op temporele noties. Het is voldoende om ons te beroepen op de concepten van ontologische prioriteit (zijnsafhankelijkheid) en modaliteit. En inderdaad, zonder een a-temporeel causaliteitsbegrip zou de vraag naar de herkomst van de kosmos betekenisloos zijn, hetgeen overduidelijk niet het geval is. Deze volstrekt betekenisvolle vraag laat zich niet zo eenvoudig onderdrukken. Tot slot is het niet onbelangrijk te vermelden dat in de moderne kosmologie reeds wordt gewerkt met bepaalde noties van a-temporele causaliteit. En Robert Koons heeft in hoofdstuk 4 van zijn boek 'Realism Regained' uit 1974 reeds betoogd dat de notie van causaliteit nodig is om überhaupt een analyse van temporele volgordelijkheid te kunnen geven, zodat het begrip causaliteit dus zelf niet reeds noodzakelijk tijd veronderstelt.

Groet,
Emanuel

Jef zei

Vriendelijk bedankt voor de uitleg.

Twee dingen snap ik nog niet, hopelijk kunt u die uitleggen:

1. Waarom moet alles veroorzaakt zijn, of een oorzaak hebben (uw causaliteits uitleg).

2. Uw redenatie gaat er in eerste instantie vanuit dat al die atomen alles is dat er is. Vervolgens komt daar nog een oorzaak/veroorzaker bij. Dat lijkt niet te kloppen met "Deze som is zelf geen oorzaak omdat er anders veroorzaakte atomen buiten deze som zouden moeten bestaan, wat onmogelijk is."

Emanuel Rutten zei

Beste Jef,

Causalisme is een empirisch goed gefundeerde these. Alles wat wij ervaren is immers oorzaak en/of veroorzaakt, en dat geeft ons een uitstekende reden om causalisme te omarmen. De idee is dat de wereld een intrinsieke eenheid is van causaal met elkaar verbonden objecten. Niets staat buiten dit netwerk van causaliteit, hetgeen niet alleen filosofisch, maar ook natuurwetenschappelijk, een plausibele visie is.

En de eerste oorzaak is zelf een onveroorzaakt atoom, dan wel de som van meerdere onveroorzaakte atomen!

Groet,
Emanuel

Jef zei

Is er een reden om aan te nemen dat er een enkele oorzaak/veroorzaker is?
Voor causaliteit is dit niet een vereiste namelijk. Iets kan veroorzaakt worden door meerdere oorzaken.

Emanuel Rutten zei

Beste Jef,

Mijn argument impliceert dat er één object is dat geldt als de eerste oorzaak van de wereld. Het is natuurlijk mogelijk dat dit object uit meerdere delen bestaat. Daarover doet mijn argument echter geen uitspraken. De conclusie van mijn argument is namelijk compatibel met zowel een enkelvoudige als een samengestelde eerste oorzaak van de wereld.

Groet,
Emanuel