Wat Hegel in het voorwoord van zijn Fenomenologie van de Geest het "wetenschappelijk begrijpende denken" noemt kan mijns inziens uitgedrukt worden in de terminologie van wat hij "het formele redenerende denken" noemt. Laten we zeggen dat begrip B zich "noodzakelijk langs de weg van de negatie" uit begrip A "ontwikkelt" oftewel dat begrip A in begrip B "dialectisch wordt opgeheven en bewaard" indien (i) B logisch geïmpliceerd wordt door A en (ii) er voor elk begrip C waarvoor geldt dat C logisch volgt uit A geldt dat C logisch volgt uit B en B niet uit C. Indien dit correct is dan is wat Hegel aanduidt als "het wetenschappelijke begrijpende denken" niet wezenlijk anders dan het door Hegel als "onwetenschappelijk" beschouwde "redenerende denken". En dat is dan op zichzelf beschouwd de moeite van het vermelden waard, lijkt me.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
2 opmerkingen:
Beste Bert,
Hegel zou kunnen zeggen dat het begrip "Man" (A) langs de weg van de negatie (i.e., "Vrouw") dialectisch wordt opgenomen in het begrip "Mens" (B). Nu is het inderdaad zo dat B geïmpliceerd wordt door A (Alle mannen zijn mensen). Bovendien geldt voor elk begrip C dat eveneens door begrip A geïmpliceerd wordt (en meer omvattend is dan A), dat het ook door B geïmpliceerd wordt terwijl B niet door C geïmpliceerd wordt. Neem bijvoorbeeld voor C het begrip "Zoogdier". Dit wordt door A geïmpliceerd (Alle mannen zijn zoogdieren). Maar het wordt ook door B geïmpliceerd (Alle mensen zijn zoogdieren) terwijl B niet uit C volgt (Sommige zoogdieren zijn immers geen mensen). Dit voorbeeld laat zien dat Hegels uitspraak prima op de door mij aangegeven wijze kan worden "vertaald" in termen van het formele redenerende denken. Het formele redenerende denken verschilt dan ook niet wezenlijk van Hegels begrijpende dialectische denken.
Groet,
Emanuel
Wat ik mooi vind aan de redenatie is het elkaar geleidelijk naderen van op het oog subtiele tegenstrijdigheden. Het permanente dat het aanvankelijk uitgesloten toelaat. Een passend voorbeeld lijkt me het abnormale en het normale.
Roos
Een reactie posten