donderdag 7 november 2013

Debat en interview

Onlangs ging ik voor het tijdschrift Sophie in debat met Boris van der Ham over de relatie tussen geloof en wetenschap. Onze bijdragen zijn hier online beschikbaar. Daarnaast interviewde Sjoerd Wielenga mij voor het magazine EO Visie. Ook dit interview is inmiddels online te vinden, namelijk hier.

4 opmerkingen:

Theo Smit zei

Beste Emanuel,

Hier valt me eerst op dat er toch geen sprake was van een debat met Boris van der Ham? Er worden twee visies gegeven zonder discussie, toch?

Verder valt me op - en dat lijkt me belangrijker - dat de vraag van het Debat: Een echte wetenschapper moet wel atheïst zijn door Boris onmiddellijk met Eens en dan met: Ja, een agnostische inborst is essentieel, wordt beantwoord.

Tja, het zijn maar (gewoon gebruikte) woorden, maar ik herken me wel direct in die reflex, ook al heb ik mogelijk meer met (softe) wetenschap te maken gehad dan Boris.

Van jou weet ik dat je deze dichotomie liever aanhoudt: gelovig of seculier (of theïst vs atheïst).

Toch, als de agnost ook 'fenomenaal' of 'existentieel' de 'indruk' van en over het leven mag weergeven, zoals jij of jullie (hullie, zullie) als filosofen als 'normaal' beschouwen, vind ik dit een mooie (subliem is een veel te groot woord in deze context) spontane reactie: kennelijk 'voelt' hij ook de agnostische positie als een 'essentiële'.

In de wetenschap. Tegelijk begrijp ik wel steeds beter dat jij aan die dichotomie hecht. Modaal-logisch / epistemisch eenmaal (voor jezelf, en kom maar op met tegenargumenten, lieve vrienden in de onzekerheid) vastgesteld dat God als persoonlijke eerste oorzaak geldt, los van zijn goedheid, denkend aan de discussie met Jan.

Juist in combinatie met dat tweede stukje, hoe je tot 'geloof' kwam, hoe persoonlijk wil je het openbaar maken, zijn er talloos veel vragen te stellen die dat vage terrein tussen weten en ervaren direct naar het persoonlijke terugvoeren!

Wie er de beste redenaar of redeneerder is? Het is in elk geval of misschien ook iemand die geketend is in het lef 'iemand' te willen zijn? Te 'kunnen' zijn in de 'Wereldbeschouwingen'.

God voel je in je hart of niet, of je weet het niet wat je in je hart (en de wetenschap) voelt. De laatste positie, de agnostische dus, het lijkt me een 'gegeven' en dus een 'zelfstandige' positie waard in je denken. Boris asymptoot is zo gek nog niet in de fenomenale wereld.

Theo Smit zei

Trouwens voor je zelf op de inconsistentie wijst. Dat eerste Eens van Boris was te impulsief, kennelijk. Hij wilde meteen 'nuanceren'. En zo is het gegaan, denk ik.

Wat zou je nou anders kunnen hebben dan een agnostische inborst, als wetenschapper? Jezus als ik 'ben' de weg enzovoort, dat strookt echt niet daarmee. Hoogst sublieme taal, die zin, zeker, maar hoe haal je die in je hoofd zonder Gods (verbeelde) genade, die jou toevallig ten deel viel, zuster Onschuldigheid? Ora pro nobis, veertien staties lang?

Er is niets tegen je redeneringen in te brengen voor een buitenstaander, maar hoe zeker ben je over je redeneringen? Hoe puur moet je leven om daar zo 'zeker' van te zijn? Natuurlijk niet, het is je eigen mooiste en meest voorkomende 'expressie' bij onbegrijpende oenen. Taal! Waar begint de 'overtuiging' (dat de ander niet goed leest of luistert), een begrip waar ik verder niet mee uit de voeten kan.

Jan is inderdaad soms een jongen die nogal 'kwaadwillend' en 'moedwillig''bewijs' en 'argument' van je door elkaar haalt. Wen er maar aan: want God is onlogisch!

Dat God dat allemaal toelaat. Het is een raadsel.

Dank voor je enorme inzet, dat in elk geval.

Emanuel Rutten zei

Beste Theo,

Je schrijft: "Wat zou je nou anders kunnen hebben dan een agnostische inborst, als wetenschapper? Jezus als ik 'ben' de weg enzovoort, dat strookt echt niet daarmee".

Dat er juist geen conflict bestaat tussen geloof in God en het beoefenen van wetenschap lijkt mij eerlijk gezegd een open deur. Geloof in God is voor gelovige wetenschappers iets wat ten diepste bij hen hoort. Het maakt deel uit van hun persoonlijke identiteit. Zij geloven in God vanwege redenen die hoogst persoonlijk zijn. Daarnaast houden gelovige wetenschappers zich, net zoals hun ongelovige vakbroeders, hartstochtelijk bezig met prachtig wetenschappelijk onderzoek. Ook dat hoort bij hun identiteit. Zolang gelovige wetenschappers geen wetenschappelijk erkende status toeschrijven aan persoonlijke overtuigingen die geen resultaat van wetenschap zijn, is er niets aan de hand.

En... geen dank ;-)

Groet,
Emanuel

Theo Smit zei

Beste Emanuel,

Wel dank! Zag net nog een gesprekje (debatje?) van Andries Knevel met (tussen) Cees Dekker op de EO.

Die 'open' deur was niet zo bedoeld. Jezus' ik ben de weg, de waarheid en het leven' getuigt toch hooguit van een 'moreel' appèl? Misschien wel van een hele levenswijze jongeman?

Maar Jezus heeft toch niets met wetenschap, laat staan vooral 'logisch redeneren' te maken gehad? Het is de onlogica haarzelve wat ie naar voren bracht? Of ben ik nou gek?

Natuurlijk wel! kan Cees Dekker volstrekt objectieve wetenschap produceren, maar zal hij zijn wetenschap hopelijk nooit gaan zien als navolging van 'ik ben de weg en waarheid en het leven'. (Die indruk geeft hij overigens ook niet, maar na Kuitert en Carel Ter Linden, schrijf ik dat wel goed, je weet maar nooit).

Nederigheid en arrogantie (bij een innerlijk, fenomenaal kompas) liggen gauw bijeen.

Zoveel Bijbel heb ik ook nog wel gelezen: Jezus was zeker geen wetenschapper imho. Daar (dat)(be)doelde ik op. Jan spreekt (in normaal Nederlands) eigenlijk vaak van een 'Godsverlangen' en jij van een 'Gods-argumentatie' om het zo simpel mogelijk te zeggen.

Het gesprekje (debatje) tussen deze Andries en Cees verdient overigens ook hoogwaardige analyse door de rubriek 'geloof en wetenschap' maar vooral ook door jongens als jij en Jan. Er zat een verdomde hoop 'verborgen' wijsheid in van beide kanten.

De 'geloofwaardigheid' van de mens die van God getuigt, een studie waard.