donderdag 6 juni 2013
Charles Taylors denken en de bankencrisis
Vandaag gaf ik voor een masterclass Wijsbegeerte in Den Haag een voordracht over Charles Taylor en de bankencrisis. Het thema van de masterclass betrof een wijsgerige bezinning op de bankencrisis en mij is gevraagd om deze crisis te belichten vanuit Taylors denken. De voordracht is hier beschikbaar.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
6 opmerkingen:
Nou ja, Emanuel, ik mis toch wel een paar schakels. Zoals: weten we echt wie of wat de 'bankencrisis' veroorzaakte? Wij allemaal ook persoonlijk dan?
Alleen in het begin en op het eind valt het woord bankencrisis. Een diepere hermeneuse: de zaak van echt alle kanten bekijken, lijkt wel echt nodig.
Welke rol speelt de 'globalisering' en het 'internet' of nog erger de 'mobiele' telefoon en camera en de techniek, daarin? Flitskapitaal sinds de computer.
Machtige mensen achter de knoppen (met neigingen die niet zo fraai zijn) zoals altijd al, maar in een maar iets andere vorm?
Ben het grotendeels eens met een 'hermeneutische visie op de mens' als het om 'morele' vragen gaat itt de 'analytische' visie. (Maar maar maar: de 'slimme' combinatie was in 1995 in Nijmegen al onontkoombaar.) Maar dat kan bij 'morele' vragen toch ook niet echt anders?
Ik pleit voor persoonlijk 'not guilty' aan deze 'bankencrisis'. (En laat me geen gebrek aan reflectie aanpraten in deze.)
Meest saillante zin in je stukje: "De overtuiging
dat mensen desondanks gelijkwaardig zijn, welke door de subjectivisten gedeeld wordt, veronderstelt daarom het bestaan van bepaalde bovenindividuele waarden op grond waarvan we gelijkwaardig zijn."
Mensen zijn gelijkwaardig volgens de wet, en alleen volgens de wet, en zeker niet moreel. Ze zijn al allerminst 'gelijk'. Je hebt vrouwen en mannen, je hebt boeven, bankiers en filosofen.
De hermeneuse is eindeloos. Het 'verbindende' karakter is de vaststelling dat we eigenlijk tot 'gemeenschappen' behoren, zouden willen 'moeten' blijven behoren, maar dat valt in de techne- 'praktijk' niet mee, ook buiten eigen 'schuld'.
Binnen de kortste keren geen 'kont' wassende 'begeleiders' meer van de oudere mens. Wie wil er nou geen bankier zijn?
Groet.
Beste Theo,
Natuurlijk zijn er meerdere perspectieven op de bankencrisis mogelijk. In mijn voordracht heb ik de crisis specifiek vanuit het denken van Taylor belicht, en dat levert mijns inziens een belangrijke invalshoek op.
Groet,
Emanuel
Zeker Emanuel geef je duidelijk aan dat het om een bepaald perspectief gaat. (Taylor, waar je je in kunt vinden.) Maar je stukje nogmaals lezend moet de relatie met die 'bankencrisis' dan toch veel duidelijker uitgewerkt zijn/ worden door hem of jou?
Het lijkt mij te 'algemeen'. Geen wonder dat er ook een 'analytische' school (de ingenieurs) was in 1995 (Dupuis als 'uitkijk', van Willigenburg, als docent, als ik me niet vergis in de naam van de laatste) tegenover de 'hermeneutische' (van Tongeren en Zwart), waar het overigens ging om 'ethiek in de zorgsector'.
In de psychologie een beetje vergelijkbaar met de discussie ooit over 'gedragstherapie' vs de 'psychoanalyse'.
"In het geding is een cultureel-morele ontologie die ons als individu omvat. Volgens Taylor is een gegeven morele achtergrond die een appel op ons doet, iets wat ons aanspreekt en ons uitnodigt te antwoorden, uiteindelijk onmisbaar."
Dat is toch 'luchtledig', zeker als je het bijvoorbeeld niet in 'historisch' perspectief zet. Hoe was het gesteld in de jaren 30 van de vorige eeuw of in de tijd van de zwarte tulpenhandel?
"Maar in vrijheid kiezen is niet voldoende om het gekozene ook zingevend te laten zijn. Daarvoor is het juist nodig dat zij beantwoordt aan een mijzelf
overstijgend verband waarin ik mijzelf als sociaal wezen opgenomen weet en dat mij weet te bezielen."
Mooi en aardig voor het 'beste van de mens', maar wat als je als 60 jarige de arbeidsmarkt weer op gedirigeerd wordt door mensen die de 'gelijkwaardigheid' hoog in het vaandel dragen als 'woord', maar minder in hun mars hebben (en blij zijn met hun eigen job) dan die 60-jarige (geen auto-bio overigens).
Inderdaad zijn Robbert Dijkgraaf en de 'dakloze' 'gelijkwaardig' aan jou en mij, moreel en wettelijk, maar 'echt' hermeneutisch slaat het ook weer nergens op, gezien het 'gemiddeld' 'normaal''gedrag' van de mens.
Ik aarzel weer even, want het wordt te lang.
Vrijheid en mogelijkheid van de 'concrete' mens. Ik zet maar eens een diep vraagteken achter het woord 'gelijkwaardigheid' van de mens, ook al zijn we er moreel en wettelijk aan gehouden. Het is een streven naar het 'beste'. Dat zal zeker een christelijke gedachte zijn, de 'zondevallen' indachtig van de TV-dominees in de USA, die dominee, domino en bankier speelden. Ik weet het weer eens niet, maar met of zonder commentaar jouwerzijds (alleen uwerzijds mag van de taalpolitie) wil ik over deze kolom nog wel eens verder mijmeren.
Volgens mij zit het probleem van de 'bankencrisis' niet in de moraal, maar in het 'hooghouden' van het begrip 'gelijkwaardigheid', in het vooral doen 'alsof' het zo is.
Heb uw naasten lief, en ook uw 'vijand'. Wel een 'superieure' reactie? Boeven die zonder internet ook al met puntschoenen 'keukens' konden verkopen.
Er klopt iets niet aan deze wijsgerige reflectie van en namens Taylor....Ik mijmer verder, want nooit 'logisch' in de 'moraal' zonder consensus: ik verdien/ wil een miljoen per jaar verdienen, want ik ben het waard op de marktplaats (hoe praat je dan tegen jezelf en vrouw en kinderen?)
Beste Theo,
In dat geval twee opmerkingen. Taylor zelf heeft in meer algemene zin een analyse gegeven van de malaise van de moderniteit. Hij spreekt dus zelf niet specifiek over de bankencrisis. Wel kan zijn algemene analyse als een lens gebruikt worden waardoorheen we naar de bankencrisis kunnen kijken. En dat is wat ik in mijn voordracht doe. En als het gaat om de invulling en ontologische status van een gemeenschappelijke horizon, dan blijft Taylor zelf enigszins abstract en ambigue. Natuurlijk merk je dat dan ook in mijn lezing.
Groet,
Emanuel
Beste Emanuel,
De malaise van de moderniteit wordt niet veroorzaakt door een morele crisis in onszelf, maar crises in het algemeen komen voort uit het door de mens ontwikkelde systeem. Zij bezit een eigen rationaliteit en staat daarmee tegenover de leefwereld. De leefwereld wordt dus gekoloniseerd door de dwingende rationaliteit van het systeem.
Uiteindelijk is het wel een morele crisis, want deze situatie is ontstaan uit de niet morele menselijke drijfveren als geld en macht die vooral de materiële reproductie (en ondertussen ook de culturele reproductie) moeten waarborgen.
Jouw lezing zou een geloofwaardig verhaal moeten zijn, maar ik vind het wat eenzijdig en niet op alle punten even plausibel.
De interpretatie van het hervinden van ons authentieke zelf (wat dat ook moge zijn) ontbeert op een paar essentiële punten een historisch perspectief.
Ten tweede, door uit te gaan van ‘de bronnen van het zelf’ van Charles Taylor, wordt het in feite een eenzijdig verhaal en mis ik de essentie daar waar die wel noodzakelijk moet worden aangebracht: namelijk in de wisselwerking tussen individu en de sociale omgeving.
Met Theo denk ik dat Charles Taylor geen goede interpretatiebron is voor het verklaren van deze ‘economische’ crisis.
Met vriendelijke groet,
Prot.
OK, Emanuel. Ik snap dat je 'maar' een 'uitstapje' maakte naar de 'moraal' ten opzichte van het meeste op je website. Taylor en de bankencrisis is inderdaad maar een kleine lezing/ kolom, waar Taylor het woord 'bankencrisis' zelf niet noemde.
Een meer omvattende 'hermeneuse/ analyse over 'wat moet ik doen' bij deze 'bankencrisis' zou misschien wel kunnen beginnen met wat je aandraagt. De 'sprong' naar 'de bankencrisis' was zo wat te groot misschien, vanuit die 'basis'?
Een meer 'uitputtende' analyse/ hermeneuse van jouw hand over de 'bankencrisis' zou interessant kunnen zijn (alsof je niet al heel veel meer te doen hebt);-) Maar ja, jij begon er nu over.
Ongetwijfeld kom je dan met 'perspectieven' waar menigeen nog niet aan had gedacht...
De 'gemeenschapszin' lijkt 'verdoemd' waar het met de 'globalisering' en de 'technisering' (op beide nergens een 'vat' voor de individuele persoon, je hebt je simpelweg aan te passen) steeds verder gaat. In die zin is de 'bankencrisis' zo 'logisch' als wat, de aard van het beestje mens een beetje kennende, wat de 'gedroomde normen en waarden' ook waren.
Maar goed, jij bent de filosoof van beroep.
Een reactie posten