maandag 18 juli 2016

Een waarschijnlijkheidsargument voor theïsme

De opvatting dat leven in de kosmos toevallig en natuurlijk ontstaat volgt direct uit het atheïstische naturalistische wereldbeeld. Maar als leven inderdaad geheel toevallig voortkomt uit louter natuurlijke processen, dan ligt het voor de hand dat er niet alleen op aarde leven voorkomt. Het is dan zeer waarschijnlijk dat er ook op vele andere planeten in de kosmos leven is. Sterker nog, gelet op het enorme grote aantal planeten in het universum is dat zo goed als zeker.

Dit levert een probleem op voor het atheïsme. Want als atheïsme waar is, waarom hebben we dan tot dusver nog geen enkel teken van leven op andere planeten opgevangen? Waarom is het dan al zo lang oorverdovend stil in het universum? Dit levert een rudimentair argument voor theïsme op. Onder atheïsme hadden we zeer waarschijnlijk allang een teken van leven uit de kosmos opgevangen. Dit is echter niet het geval. Hieruit volgt dat we atheïsme redelijkerwijs moeten verwerpen ten gunste van theïsme.

Toch is het argument in deze vorm niet houdbaar. Men zou immers kunnen opmerken dat de kans dat leven geheel toevallig en natuurlijk ontstaat zo buitengewoon klein is dat het helemaal niet zo vreemd is dat we tot dusver geen leven buiten de aarde hebben ontdekt, ook al zijn er wel degelijk meerdere en zelfs vele planeten buiten de aarde waarop leven bestaat. We dienen genoemd argument dan ook anders te formuleren, namelijk als een zogenaamd likelihood argument. Hoe meer planeten we tevergeefs onderzoeken, hoe langer we geen enkel teken van leven buiten de aarde opvangen, hoe onwaarschijnlijker atheïsme wordt. Dát is het argument.

De crux van dit argument is dus dat atheïsme een model van ontstaan van leven impliceert dat het buitengewoon onwaarschijnlijk maakt dat we alleen zijn. Theïsme impliceert dit daarentegen niet. Want of de kosmos vol is van leven of niet hangt in dat geval af van de intenties van God. Een theïst kan wanneer we alleen blijken te zijn opperen dat God blijkbaar uitsluitend leven op aarde wilde laten ontstaan. En dit is uitgaande van theïsme geen onredelijke optie. Een atheïst kan daarentegen een situatie van kosmische eenzaamheid niet verklaren omdat zoals gezegd uit het door atheïsme geïmpliceerde naturalisme een model van ontstaan van leven volgt dat het bijna zeker maakt dat er leven is op vele planeten. Een kosmos zonder leven buiten de aarde is dan ook een probleem voor het atheïsme en niet voor het theïsme.

Zou het echter niet denkbaar zijn dat we onder atheïsme toevallig toch de enige blijken te zijn in de kosmos? Welnu, natuurlijk is dat denkbaar. Maar als leven inderdaad geheel toevallig en natuurlijk ontstaat, zoals de atheïsten menen, dan is dat buitengewoon onwaarschijnlijk. En daarmee wordt atheïsme zelf eveneens buitengewoon onwaarschijnlijk. Dát is het punt. Dus hoe meer we zoeken en niets vinden, hoe ongeloofwaardiger atheïsme wordt, aldus het hierboven gegeven likelihood argument.

En als de kosmos uiteindelijk wel degelijk vol leven blijkt te zijn? Wordt atheïsme dan plausibeler? Nee, zo werkt het niet. Een kosmos vol leven past namelijk ook goed bij theïsme. Het kan immers zo zijn dat God op meerdere planeten leven heeft laten ontstaan omdat God bijvoorbeeld van het leven houdt. Dat is uitgaande van theïsme eveneens een redelijke optie.

Als we echter de enige in de kosmos zijn, dan past dat alléén bij theïsme. Vandaar dat hoe langer we geen teken van buitenaards leven vinden, atheïsme langzaam maar zeker steeds onhoudbaarder wordt. Atheïsten hebben er dan ook alle belang bij om de zoektocht naar buitenaards leven onverschrokken voort te zetten.

7 opmerkingen:

Herman zei

Beste Emanuel,

Je zegt:"Als we echter de enige in de kosmos zijn, dan past dat alléén bij theïsme".

Wil je hiermee zeggen: "Als wij de enigen zijn in de kosmos dan bestaat god"?
Dit zou dan betekenen: "Als god niet bestaat dan zijn wij niet de enigen in de kosmos".
Ik denk niet dat het zo werkt.
Wij weten nog te weinig om het leven in de kosmos te mogen verbinden aan het bestaan van god. Wij staan eigenlijk nog maar aan het begin van de verkenning van de kosmos.
vriendelijke groet,
Herman

Emanuel Rutten zei

Beste Herman,

Als atheïsme waar is, dan ontstaat leven geheel toevallig en op louter natuurlijke wijze. Maar dan bestaat er gelet op het astronomisch grote aantal planeten in de kosmos met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid leven op meer dan één planeet. Als het dus werkelijk waar zou zijn dat er alleen op aarde leven is, dan is atheïsme bijna zeker onwaar. Dát is wat ik bedoel met mijn opmerking dat kosmische eenzaamheid niet past bij atheïsme en dus juist wel bij theïsme.

Groet,
Emanuel

Herman zei

Beste Emanuel,

Ik acht het geenszins onmogelijk dat er op meer dan één planeet leven bestaat, zelfs niet dat er planeten zijn waarop intelligent leven voorkomt en zelfs niet dat er intelligenties zijn(geweest) die veel verder ontwikkeld zijn(waren)dan wij.
Hoe die mogelijke intelligenties communiceren met andere intelligenties daarvan weten wij echter niets.
Het zou wel eens kunnen zijn dat laag ontwikkelde en zeer hoog ontwikkelde intelligenties niet met ons kunnen communiceren omdat er nu eenmaal nog geen gemeenschappelijke afspraken zijn over wat onder dit of dat verstaan dient te worden.
Het is ook denkbaar dat andere intelligenties dan de aardse niet via taal, maar anderszins communiceren.
Via wiskundige relaties moet, zo zou men kunnen denken, toch een ingang gevonden kunnen worden.
Mogelijk zijn een miljard jaar geleden dit soort pogingen richting de aarde reeds gedaan, maar het is natuurlijk niet verwonderlijk dat daar toen geen respons op gegeven is.
Onze opvatting van het getal Pi zal mogelijk over duizend jaar ergens op een bewoonde planeet aankomen, een planeet die gezien de onmetelijkheid van de kosmos nog redelijk dicht bij ons staat. Indien dit het geval is en als de intelligenties op die buurplaneet ons signaal begrijpen dan zouden wij over teeduizend jaar een antwoord kunnen verwachten, maar dan is het nog de vraag of wij aan het gecommuniceerde antwoord enige zin kunnen verbinden; het is zelfs de vraag of wij het antwoord opmerken.
Verder is het best denkbaar dat reeds een miljard jaar geleden signalen richting aarde verzonden zijn, waarop wij echter nog eens een miljard jaar moeten wachten voordat zij ons bereiken. Hierbij kunnen wij ons afvragen of zo'n signaal intussen niet alle informatie verloren heeft voordat het ons kan bereiken.
Al met al lijkt het mij wat te gemakkelijk om te stellen: geen communicatie, dan zijn wij alleen.

vriendelijke groet,
Herman

Emanuel Rutten zei

Beste Herman,

Denk je werkelijk dat ik met al die factoren in mijn argumentatie geen rekening hou? Ik spreek niet voor niets over een likelihood argument en wijs niet voor niets de eerste formulering van het argument af. Lees mijn bijdrage nog maar eens goed door. Hoe langer we niets horen en hoe meer planeten we tevergeefs onderzoeken, hoe kleiner de kans wordt dat atheïsme waar is. Dat is het punt. En deze claim is volstrekt compatibel met het optreden van de factoren die jij noemt.

Groet,
Emanuel

Herman zei

Beste Emanuel,

Je hebt gelijk. Ik denk dat het volstrekt logisch is wat je zegt.
Ik neem daarbij in aanmerking dat wij geen reden hebben om te zeggen dat de kans dat het atheïsme onwaar is ooit 0 zal worden. En verder: hoe langer wij wachten en hoe langer wij speuren, des te groter wordt de kans dat wij ooit enig teken van buitenaards leven en mogelijk van intelligent leven uit de kosmos opvangen, tenminste als dat leven er is. Waaraan dan echter, en dat geef ik toe, geen argument voor het atheïsme ontleend kan worden.
vriendelijke groet,
Herman

Anoniem zei

Het meeste leven maakt geen instrumenten waarmee je andere levende wezens zou kunnen ontdekken. Op Aarde is alleen de mens daartoe in staat, en pas 50 jaar of zo, nadat ze de Radio-Sterrenkunde hadden uitgevonden. En om daarmee levende wezens te ontdekken moeten zij wel radio-straling uitzenden. Wat de mens zelf ook maar een korte periode gedaan heeft voor de "makkelijk" te ontdekken televisie-signalen. Wat via de kabel gaat is niet te ontdekken, en door encryptie en compressie zijn onze eigen signalen niet meer van ruis te onderscheiden.

De geplande grote optische telescopen zullen waarschijnlijk wel in staat zijn om de atmosferen van nabije exo-planeten te onderzoeken, zodat bacterien ook een kans maken ontdekt te worden. Als bepaald soorten atmosferen alleen door levende wezens gemaakt worden (zoals onze zuurstof-atmosfeer door planten die aan fotosynthese doen) dan kan je ze zo ontdekken. Mits natuurlijk de filosofen tegen die gaan vinden dat ht ontdekken van het gevolg van levende wezens even goed is als het ontdekken van de wezens zelf, dus vergelijkbaar is met op die planeet landen en ze in een reageerbuis stoppen, of de hand schudden, een en ander afhankelijk van het nivo op die planeet.

Ten tweede krijgen de theisten nu direct een stel tegenvragen. Waaraan kan je dan zien dat dit heelal door een God is gemaakt? Wat is er nu zo handig aan dit heelal dat er duidelijk over is nagedacht? Zijn het de enorm onhandige enorme afstanden tussen de sterren? Waarom al dat stof tussen de sterren in een spiraalnevel? Is het niet enorm saai om in een elliptisch stelsel te leven waar je alleen nog maar rode reuzen en rode dwergen hebt? Je zal dus voor elk aspect van het heelal de ontwerp-criteria tegen het licht moeten houden.

Voor de Christenen, maar ook voor Islamieten zou het bestaan van andere levende wezens in een mogelijk oneindig groot heelal ook vervelende vragen oproepen. Heeft elke planeet z'n eigen Mekka, compleet met vierkant gebouw waar je omheen moet lopen? En als dat zo is, waarom maar 1 per planeet? Waarom de Zondeval en de Kruisiging oneindig vaak herhalen?

Anoniem zei

Onze kosmos is een projectie die gecreeerd wordt in onze hersenen. Een soort hologram. Licht, kleur, ruimte, tijd, alles wat we waarnemen, voelen. Leven evolueerde niet alleen onze zintuigen maar ook de sensaties. Wat we waarnemen als 'het' universum is ons universum, vanuit ons perspectief.