zondag 21 juli 2013

On the inevitability of having a worldview

Charles Taylor argues in his book Sources of the Self that people shape their lives by adopting frameworks for attributing meaning to their experiences. These frameworks of meaning inform the way we order our lives and understand ourselves. As such these frameworks reach beyond the truths arrived at by science. For they govern the entire way we assign significance to anything what happens to us, no matter what, in all the domains and contexts of our lives. Now, by determining our orientation towards the world they constitute our own personal identity. Therefore these identity forming frameworks are inescapable, because without them we would not even be able to form an identity, which is simply crucial for our human lives. Our challenge in life is thus to find the frameworks that best suit us, or, as Taylor calls it, to find our personal best account for guiding all our commitments and activities in the world. To be able to guide us through life, a best account has to determine what we consider as being part of reality. It therefore defines what we ultimately acknowledge as the real furniture of the world we live in. So, inevitably, each one of us embraces a worldview, that is to say, some broad picture of the ultimate nature of reality. We thus have to live our lives from the perspective of a worldview. We must choose. There is no escape.

8 opmerkingen:

Theo Smit zei

Beste Emanuel,

De 'betekenisgeving' en het noodgedwongen zoeken daarnaar vanwege God of juist niet blijft de 'psychologische' opgave voor de 'nadenkende' mens. Soms verbaast de ander zomaar.

Wie die C. Tayler dan ook mag zijn op beroemde universiteiten of zelfs ook via jouw begrijpen van een laatste publicatie van hem: Hieronder staat in het Nederlands helemaal niets!

Ik vertaal:

On the inevitability of having a worldview

Het is onvermijdelijk dat je een kijk op de werkelijkheid hebt. Nou en of: de aardappelen en de bieten doen een bepaalde prijs dit jaar, en ik heb zes kinderen, die schoolgaan. Verder reikt mijn bepaalde wereldbeeld even niet

Charles Taylor argues in his book Sources of the Self that people shape their lives by adopting frameworks for attributing meaning to their experiences.

Zouden ze iets anders kunnen?? Attributie is (in elk geval ook) een term uit de psychologie uit de jaren zeventig, met als beruchte voorbeeld: succes 'attributeer' ik aan mezelf, mislukking aan de omstandigheden. De filosoof maakt er van: mensen hebben kapstokken, zoals God en Geweten, en ik zou de brilkleppen maar meteen toevoegen.

Onderbreek.

Theo Smit zei

Vervolg.

These frameworks of meaning inform the way we order our lives and understand ourselves.

God of geen God is een framework, neem ik aan, als het dilemma van leven of niet.


As such these frameworks reach beyond the truths arrived at by science. For they govern th...e entire way we assign significance to anything what happens to us, no matter what, in all the domains and contexts of our lives.

O ja, en uit welk precies 'science' onderzoek blijkt al dat op het 'oog' aannemelijke?

Now, by determining our orientation towards the world they constitute our own personal identity. Therefore these identity forming frameworks are inescapable, because without them we would not even be able to form an identity, which is simply crucial for our human lives.

Gelul, zegt de stukadoor, met 'onverwoestbare bouwradio' bij zich. Zonder die radio (en de stemmen daarop in de vorm van vooral 'liedjes van Verlangen') kan ik niet werken, dus waar is het stopcontact voor mijn niet bestaande identiteit met toch mannelijke neigingen die moeten zwichten voor een baas of opdrachtgever en meestal voor beiden tegelijk?

Our challenge in life is thus to find the frameworks that best suit us, or, as Taylor calls it, to find our personal best account for guiding all our commitments and activities in the world.

Tja, eenmaal professor, altijd geleerd, en vooral een 'kunstenaarsblik' : de mensen van den Uyl 'bewust' maken.

Wat een zinsnede: all our commitments and activities in the world.

Een plank wordt soms een deel van een kast.

To be able to guide us through life, a best account has to determine what we consider as being part of reality.

Niet te geloven, zonder veel eigen gevoel over zaken waar we 'mentaal' mee beziggehouden worden in een te 'talige' cultuur, met een ribbroek aan met moeder de vrouw op de Ikea-bank, denkend over de wereld en de wereldproblemen (In Egypte.)

It therefore defines what we ultimately acknowledge as the real furniture of the world we live in.

Keukens en keukenboeren!

So, inevitably, each one of us embraces a worldview, that is to say, some broad picture of the ultimate nature of reality.

Mijn Heer en Toeverlaat, some broad picture van Dr Phil en zijn 'overall view'. Filosofen mogen die 'vage' kant toch helemaal niet op!

We thus have to live our lives from the perspective of a worldview. We must choose. There is no escape.

Zeg dat wel, Emanuel, het leven als zzp'er heeft nou net die onaantrekkelijke kant dat je afhankelijk blijft van een opdrachtgever, de ergere vorm van een baas, waar de staat lekker van je af is. Verbouw je keuken, nu, de BTW op de lieve installateur is nu maar zes procent, wegens de lieve historicus Rutte.

Wat er hier staat: ik kan het goddelijke gouden van het wijf van Klimt ook wel zien, maar er meer in zien dan de perfecte keukenwand of de plastic tuinkabouter van de buren: er is een slag jonge en oudere jongere filosofen aan de gang met een zo abstracte taalvoering, dat ik Emanuel, die altijd gelijk heeft in de 'echte' logica nog veel wijsheid wil toewensen. Wat is attributie?

Luc_ et Ivon zei

Theo Smit, even tussendoor als het mag: heb jij Emanuels post http://goo.gl/Q1r8lI gelezen, of is deze tijdens het klussen ondergestoft? Jouw idee stond in dat stukje centraal en ik ben eigenlijk nog steeds erg benieuwd naar je reactie.

Jan-Auke Riemersma zei

Beste Theo Smit, je vergunt je zelf, als ik zo vrij mag zijn, voor wat betreft deze tekst van Emanuel, wel erg veel vrijheid bij je uitleg. Waar het aan schort is, meen ik, het juiste begrip voor wat Charles Taylor (Emanuel) willen zeggen met deze tekst.

De tekst is allesbehalve triviaal, zoals jij lijkt te denken. Ik ben het met Emanuel eens dat Taylor hier iets zegt wat belangrijk is- en vermeldenswaard.

Wetenschappers zijn altijd aan het meten en passen en hopen zodoende uit te vogelen hoe de werkelijkheid in elkaar steekt. Filosofen daarentegen zijn voortdurend bezig met de vraag: wat is de waarde van onze kennis? Je kunt wel eindeloos passen en meten, maar waar ben je mee bezig en wat kun je bewijzen met al dit passen en meten?

In de tekst die Emanuel aanhaalt zegt Taylor dat kennis noodzakelijk verpakt zit in een heleboel andere meningen en overtuigingen: je ‘framework’ of ‘wereldbeeld’. Zoals een artikel over wiskunde of logica niet alleen kan bestaan uit wiskundige of logische formules, maar ‘aan elkaar gepraat’ moeten worden, zo moeten ook de meningen en overtuigingen die jij kunt bewijzen (de feiten) ‘aan elkaar gepraat’ worden door andere meningen en overtuigingen. Het bijzondere is nu dat Taylor verdedigt dat deze ‘andere’ meningen en overtuigingen niet overtollig zijn, maar essentieel; het is in kennistheoretisch opzicht geen ‘junk’, maar ze zijn noodzakelijk en onmisbaar voor de mens om rationeel en redelijk te kunnen functioneren. (Vergelijk het met de vraag of het menselijk genoom deels uit ‘afval’ bestaat of dat dit ‘afval’ ook een functie heeft- ander voorbeeld: is de witte stof (en de structuur daarvan) medebepalend voor iemands intelligentie, of biedt het slechts steun aan de grijze stof).

Waarom is dit belangrijk voor een godsdienstwijsgeer? Wel, omdat het wereldbeeld, indien alle meningen en overtuigingen noodzakelijk zijn, als geheel bepalend is voor de vraag hoe redelijk of rationeel je bent: de vraag of iemand rationeel is of de vraag wat de waarde van iemands inzichten is, kan niet worden bepaald aan de hand van enkele geisoleerde feiten en meningen. Dat is beslist geen triviale kwestie. Pragmatisch gezien –willen wij goed en adequaat kunnen functioneren- dan hebben we niet voldoende aan slechts een paar duidelijke en bewijsbare meningen en overtuigingen, maar dan hebben we een compleet uitgewerkt systeem of ‘framework’ van meningen en overtuigingen nodig. (Vergelijk: een wiskundige heeft niet voldoende aan slechts een overzichtsboekje met belangrijke formules: hij moet een complete tekst hebben waarin de betekenis van de formules en de mogelijke bewerkingen en toepassingen van de formules wordt besproken: wiskunde is niet herleidbaar tot een paar formules.)

Dit is beslist geen triviale zaak.

Emanuel Rutten zei

Hoi Jan,

Dank voor de zinvolle aanvullingen hierboven. Zojuist las ik jouw aangrijpende stuk 'Een dood schaap aan de waddenkust'. Nu zag ik onlangs Terrence Malicks nieuwe film. Één van de wat mij betreft mooiste fragmenten daaruit vind je als link bovenaan mijn blog. Toen ik zojuist jouw stuk las moest ik juist ook aan deze scene denken. Het sluit volgens mij heel goed aan bij de these dat God onze enige hoop is temidden van al het lijden in de wereld, een these die je zo treffend over het voetlicht weet te brengen in genoemd stuk.

Hartelijke groet,
Emanuel

Theo Smit zei

Beste Jan en Emanuel,

Zojuist gereageerd op Lucas, waarin ik aangaf dat er tussen het commentaar van Jan en Lucas nog wel een reactie van mij zat, die 'Blogger-technisch' wel goed was gegaan. Om niet te herhalen: zie even onder Sarah II.

Toch nog even verder. Jan: "Filosofen daarentegen zijn voortdurend bezig met de vraag: wat is de waarde van onze kennis?"

Ja, er kan geen misverstand zijn over het gegeven dat we die evaluatie aan de filosoof hebben blijven toekennen (en terecht). Maar de 'gegoten' taal is ook belangrijk, en soms kan die 'ridicuul' gaan lijken.

Het 'diepere' inzicht dat 'iedereen' een worldview heeft en nodig heeft wordt soms volstrekt triviaal in dezelfde taal! Ribbroek of wit schilderstenue met bouwradio. Uiteraard is er een worldview, en dat heeft voor een keer eens niet te maken met God op zich. Jan, voor een keer heeft het ook niks met passen en meten alleen te maken!

Betekenisgeving, jouw ooit-boek van 1001 pagina's, contexten, persoonlijkheden, omstandigheden, hoe moeilijk ze soms ook worden, uiteraard weet ik dondersgoed wat Emanuel en Taylor en jij (maar in drie fenomenologische varianten) willen zeggen, ook al snap ik de 'modale logica' maar matig.

(Vergelijk: een wiskundige heeft niet voldoende aan slechts een overzichtsboekje met belangrijke formules: hij moet een complete tekst hebben waarin de betekenis van de formules en de mogelijke bewerkingen en toepassingen van de formules wordt besproken: wiskunde is niet herleidbaar tot een paar formules.)

Uiteraard volledig mee eens. Maar daar ging mijn eerste reactie 'eigenlijk' ook over. Maar ik ben ook maar een relatieve (en relativerende) taalkruk, Jan.

We hebben nu paus Franciscus, en het kan niet lang meer duren of alle schapen werpen de behoefte aan een schaapshond af? De Verlosser is in aantocht.

Over de onvermijdelijkheid van een wereldview. Dus ook tegen zeergeleerde filosofen zoals jij en Emanuel moet er natuurlijk ook 'weerstand' blijven vanuit alle hoeken en gaten, ven muizen, liefst niet van ratten.

Betekenisgeving, Jan, het vereist echt 1001 pagina's.

Jan-Auke Riemersma zei

Beste Theo, en toch vind ik dat je het punt niet scherp genoeg verwoordt en dat je -naar ik meen- toch nog voorbij gaat aan de reden waarom Emanuel deze tekst heeft aangehaald: het gaat niet om de constatering dat alle mensen een 'wereldbeeld' hebben, maar het gaat om de vraag *waarom* alle mensen een wereldbeeld hebben (antwoord: kennis, om bruikbaar te zijn, moet in grotere gehelen gerangschikt worden).

Theo Smit zei

Beste Emanuel, Jan en Lucas

Sorry dat ik nu voor allerlei 'verwarring' gezorgd heb door een keukenverbouw vrolijk te menen te kunnen combineren met het willen blijven volgen waar het met de geestelijke kant van allerlei zaken op gaat. Dat was niet erg tot nu blijkt dat ik beide reacties die avond niet heb kunnen doorkrijgen via mijn anti-Blogger instinkt (eerst inhoud controleren en dan een naam) van die avond.

Jan, uiteraard het 'waarom' ook. Maar dat is wat mij betreft ook even overduidelijk voor de stukadoor, juist als je een keuken aan het verbouwen bent. Waarom ben je graag 'leraar'? Het is voor mensen als jij en Emanuel een hot thing in de cortex en in een abstactere vorm een 'thing op zich'. Maar lang niet voor iedereen, op die manier natuurlijk (in menselijke verhoudingen, zag je eigen laatste kolom net: inderdaad daar denk ik los van God ongeveer precies zo over). De taal gaat dan triviaal lijken, en 'eigenlijk' erger. Het is dat ik weet als Trouwe Lezer waar ik de 'bedoeling' zoeken moet vanuit jou of Emanuel, maar hars al de percepties maar eens vanuit uiteraard al die verschillende perspectieven. In die zin is het wel simpel je 'eigen wereldbeeld' steeds meer geharnast weer te geven.

Nu ga ik serieus eerst Theo S intypen, en dan pas kijken hoe erg het is wat ik de mensen die ik hoog acht nu weer allemaal heb aangedaan, na de weer verbouw werkzaamheden aan een keuken, waar bami enzovoort bereid wordt.

(En door een soort 'autonome beslissing' in het 'computerproces' weet ik nu ook waarom ik mijn 'eerste reactie' die avond kwijtraakte! Ineens vraagt een of ander kreng of ik op deze pagina wil blijven. Daar zal ik die avond 'nee' gezegd hebben, waar ik 'ja' had moeten zeggen. Ik vind dat nu een 'onschuldige' zondeval van mezelf, waar ik toch ook beter had moeten weten.) Misschien.

Mijn incoherente kijk op de wereld dus, die ik ook graag verkoop, als het mag.

Maar zelfs God kan niet van me verlangen dat ik elke dag naar de 'snel' veranderende regels van anderen moet leven (in die zin snap ik de protestanten van nu) maar ja nu hebben we Franciscus als unifying force in de kijk op de wereldweek.

Groet, Henk