zaterdag 21 april 2012

De afgelopen jaren

Door de enorme aandacht voor mijn modaal-epistemisch argument voor het bestaan van God lijkt het erop dat ik in de ogen van velen welhaast restloos samenval met een bedenker van analytische rationele argumenten voor het bestaan van God. Dit is echter geenszins het geval, en het lijkt me daarom goed, bij hoge uitzondering, hier iets over mijzelf te vertellen.

Ik mis hen. Ik mis hun denken. De laatste weken, ja maanden, ben ik alleen bezig met analytische filosofie. Dit vanwege mijn promotieonderzoek. Maar als filosoof heb ik eveneens een zeer sterke fascinatie voor het continentale denken, voor Heidegger, Kierkegaard en Bataille. Dat is de reden waarom ik mensen die mij vragen naar de wijsbegeerte veelal juist op het werk van deze filosofen wijs. En in tegenstelling tot wat velen denken ben ik mij pas op veel latere leeftijd echt gaan verdiepen in het christendom. In mijn jaren in Delft betekende religie helemaal niets voor mij. Het betekende zo weinig dat ik mijzelf niet eens atheïst zou hebben genoemd als iemand mij ernaar zou hebben gevraagd. Het onderwerp bestond eenvoudigweg niet. De weg naar het christendom is bovendien lang geweest. Heel lang. Ongeveer vijftien jaar lang heb ik mij bijna uitsluitend beziggehouden met wiskunde, logica, geschiedenis en muziek. Muziek was altijd mijn grote passie. Ik kon uren luisteren naar zowel klassieke als moderne muziek. En vooral over de tweede wereldoorlog heb ik heel veel gelezen, in het bijzonder over de Shoa. Mijn wending naar de wijsbegeerte voltrok zich heel langzaam. Aanleiding was het metafysisch tekort dat ik begon te voelen in de wiskunde en de logica. Steeds meer begon ik mij te beseffen dat daarin het absolute niet gevonden kan worden, dat beiden op zichzelf beschouwd eigenlijk slechts verwijlen bij de oppervlakte van ons denken. Dit resulteerde aanvankelijk in een existentieel gezien lastige periode. Ik had daadwerkelijk het idee dat er buiten de wiskunde en logica, tezamen dan met mijn interesse in geschiedenis en muziek, helemaal niets meer was. Ik begon een leegte te voelen. Een enorme leegte. Op een dag, ik herinner het mij nog goed, besloot ik mij in te schrijven voor een cursus filosofie bij een zekere Marinus de Baar in Amsterdam. Ik deed dit zomaar, en verwachtte er eigenlijk helemaal niets van. En tijdens de eerste bijeenkomsten was ik buitengewoon sceptisch. Ik leefde nog steeds in de veronderstelling dat buiten wiskunde en logica er toch niet veel interessants te leren zou zijn. Maar ik bleef naar die bijeenkomsten gaan. Iedere week ging ik weer. En ik begon te merken dat ik er plezier in kreeg, dat ik het niet wilde missen, ja dat ik er naar uit begon te zien, elke dag meer. En toen stond op een dag Heidegger op het programma. Die dag zal ik nooit meer vergeten. Nooit meer. Marinus ging in op Heideggers zijnsleer en op de ontologische differentie tussen de zijnden en het zijn, en ik werd op slag verliefd. Verliefd op de filosofie, verliefd op Heideggers manier van beschouwen, verliefd op deze intens verdiepende manier van denken. Zo kan men dus ook rationeel zijn, dacht ik. Er is naast de instrumentele rationaliteit van wiskunde en logica ook nog zoiets als een zingevende wijsgerige rationaliteit. En deze, zo voelde ik, is zelfs veel intenser, veel echter, veel spannender dan wat ik daarvoor ooit had meegemaakt. Vanaf die dag begon ik mijn inspanningen in de filosofie te intensiveren. En een paar jaar daarna maakte ik de stap om wijsbegeerte te gaan studeren aan de VU. Daar maakte ik opnieuw een onvergetelijke ervaring mee. Het niveau aan de VU was namelijk veel hoger dan dat wat ik gewend was vanuit de leesgroepen en cursusbijeenkomsten in de binnenstad. Ik kwam in aanraking met de professionele wereld van de filosofie, en het voelde als thuiskomen. Echt, ik had het idee dat ik thuiskwam. Tijdens mijn jaren aan de VU raakte ik ook steeds meer in contact met het christendom, en daarin vond ik een existentiële en ook ethische waarachtigheid, een wijsgerige diepgang en een sublieme esthetiek die ik tot dusver nog bij geen enkele filosoof was tegengekomen. Dit heeft mij ertoe aangezet mij nog veel verder te verdiepen in het christendom, en na verloop van tijd wist ik het. Dit is mijn 'best account'. Dit is mijn manier van leven. Dit is mijn wijze van in de wereld zijn. Dit is wat ik ben: christen. Toen ik er op enig moment ook nog achter kwam dat er uitstekende rationele argumenten bestaan voor theïsme is mijn geloof alleen nog maar verdiept. De weg die ik heb afgelegd zal met mijn promotie deze zomer een voorlopige voltooiing bereiken. Daarna volgt een nieuwe reis, die bijna zeker een voortzetting en verdieping zal zijn van de weg die ik de afgelopen jaren ben gegaan.

Laat me dan toch ook nog een korte opmerking maken over mijn modaal-epistemisch argument voor het bestaan van God. Ik bedacht het in minder dan een minuut. Het was een spontane ingeving. Toen ik het argument bedacht was het manuscript van mijn proefschrift eigenlijk al zo goed als afgerond. Ik besloot in overleg met mijn promotor om het argument nader uit te werken en alsnog aan mijn proefschrift toe te voegen. Het staat daarom nu in het allerlaatste gedeelte van het allerlaatste hoofdstuk van mijn dissertatie. In die zin speelt het dus in mijn promotie slechts een kleine rol. En in mijn proefschrift ontwikkel ik nog drie andere argumenten voor het bestaan van een (persoonlijke) eerste oorzaak. Deze argumenten hebben echter tot dusver veel minder aandacht gekregen, maar zijn daarom wat mij betreft niet minder belangrijk voor de cumulatieve casus voor theïsme die ik in mijn proefschrift en elders uitwerk. Een casus die overigens niet uit rationele overwegingen en gronden alleen bestaat, maar ook uit onder andere een fenomenologische analyse van de ervaring van het sublieme. Maar goed, daarover heb ik op dit blog en in een aantal wijsgerige bijdragen op mijn website al vaker gesproken.

9 opmerkingen:

Emanuel Rutten zei

De reactie van Jef van Oosterdonk is inmiddels onder de juiste blogbijdrage geplaatst en aldaar beantwoord.

Emanuel Rutten zei

Beste MNb,

Ik heb jouw reactie verwijderd. Mijn blog is niet bedoeld voor het zonder eigen inbreng plaatsen van allerlei linkjes. Ik heb je daar al vaker op gewezen. Bovendien ging mijn blogbijdrage helemaal niet over het leveren van bewijzen, causaliteit, creatio ex nihilo, of vliegende spaghetti monsters. Daarvoor verwijs ik je naar andere bijdragen op mijn blog.

Groet,
Emanuel

Anoniem zei

Pas nu las ik deze meer persoonlijke
achtergrondinformatie. Ik denk dat het van grote waarde is voor een beter 'verstaan' van je godsargument.
Het beeld van de door wiskunde en logica geobsedeerde nerd die G.d meent te kunnen bewijzen, maakt plaats voor een warm mens met een
van G.d ontvangen briljant verstand en een authentiek geloof. Dank hiervoor.

Emanuel Rutten zei

Beste Anoniem,

Dank!

Groet,
Emanuel

Chris de Boer zei

Geachte Emanuel,
Naar aanleiding van uw "Debat Godsargument" ben ik direct begonnen me het bestuderen van uw "Het kenbare noumenale:".
U beschrijft de Wereld voor ons en de Wereld in zichzelf. Voor mij betekent e.e.a. dat wij nooit in de steek worden gelaten. Een enorme troost dus. Socrates wist het maar kon het niet zo kenbaar als u verwoorden. Indien Christus' laatste woorden inderdaad luidden: waarom hebt Gij mij verlaten, dan schuilt daarin een enorme fout. God verlaat (ons) nooit. Maar Christus had indertijd wellicht geen teksten van Socrates beschikbaar. En zeker uw teksten niet. Zullen we de Wereld in zich (ik gebruik liever: de Waarheid in zich) ooit geopenbaard krijgen? In ieder geval wel het bestaan ervan en daarin schuilt de troost. Tot nu toe meende ik, bij gebrek aan scherpere, duidelijkere bewoordingen: God bewijst Zijn bestaan door/met Zijn verpletterende afwezigheid. Ik bedoelde het goed maar kende de juiste woorden niet. Nu wel: God is de Waarheid in zich. En is die voor ons onkenbaar? Ik ga me verder verdiepen in e.e.a.. U heeft me geweldig de weg getoond waar ik even verdwaald was door gebrek aan juiste bewoordingen. Mijn dank is groot!
PS. Uw bewering dat het noumenale kenbaar is, kan ik onderschrijven (staven?).

Emanuel Rutten zei

Beste Chris,

Bedankt voor je vriendelijke woorden. Zelf denk ik echter niet dat er een 'fout' schuilt in de laatste woorden van Jezus. En verder meen ik uiteraard dat mijn teksten slechts stro zijn vergeleken bij de woorden van Jezus!

Groet,
Emanuel

Chris de Boer zei

Eén strohalm is vaak voldoende . . . .

Anoniem zei

Beste Emanuel,

Bij hoge uitzondering vertel je hier iets over jezelf. Ik ben benieuwd naar een aantal zaken die je hier niet beschrijft. Namelijk de reden van deze blog en andere internet-activiteiten van je. Je bent nu natuurlijk druk bezig met je proefschrift, maar je neemt toch de tijd om bijna alle vragen te beantwoorden. Waarvoor mijn dank! Je krijgt veel reacties op je argument voor het bestaan van God schrijf je en het heeft ook mijn aandacht getrokken.

Mijn afstudeerscriptie ging over enkele scholastische artikelen over de eenheid van het intellect. Ik vond het belangrijk om het uit te kunnen leggen aan mijn geïnteresseerde vrienden. Alhoewel sommige anders geschoold zijn, zijn er die ik in staat acht om het te kunnen begrijpen. En als ze het niet konden begrijpen, was dat omdat ik het niet goed kon uitleggen. Zo zag ik dat. En als het dan toch echt niet uitlegbaar is, dan vraag ik mij af wat de waarde is. Kennis is pas echte kennis als het gedeelde kennis is. Zo zie ik dat.

Ik ben niet geschoold in formele logica, maar vermoed dat ik in staat zou moeten zijn om jouw teksten behoorlijk te kunnen begrijpen. Je kan verwijzen naar teksten of filosofen die ik niet ken en er is natuurlijk veel wetenschap waar ik niet bekend mee ben. Maar ik heb, met veel plezier, de afgelopen dagen met teksten van jou op schoot mijn vrije tijd doorgebracht en ik begrijp er nu veel meer van dan eerst. Ik begrijp ook heel goed dat ik vragen stel die vele anderen al vele keren hebben gesteld. En ik kan mij voorstellen dat er ook vele vragen en reacties met sterk sentiment uitgesproken zijn, gezien het onderwerp.

Hoe zie jij dit? Vind je het belangrijk om zoveel mogelijk mensen deelgenoot te maken? Zou jij het oké vinden als jouw promotieonderzoek een intellectuele exercitie blijft, slechts bevatbaar door enkelen? Of vind jij het leuk om bevraagd te worden door geïnteresseerden die in meer en mindere mate in staat zijn om je te begrijpen? Waarom deze blog?

Met vriendelijke groet,
Petra

Emanuel Rutten zei

Beste Petra,

Leuk te horen dat je mijn teksten leest. Zelf vind ik het leuk om als filosoof ook op internet actief te zijn. Ik zie het als een aardige en interessante aanvulling op mijn academische activiteiten. Naast deze blog en mijn website (emanuelrutten.nl) ben ik bijvoorbeeld ook actief op twitter, filosofieblog.nl en ForumC.

Groet,
Emanuel