woensdag 14 maart 2012

Fine tuning and the theistic multiverse

In recent years, several philosophers of religion have offered reasons for thinking that if theism is true, the actual world probably comprises many universes. These philosophers argue that theism, plausibly, entails the existence of a multiverse, often referred to as the theistic multiverse.

One might ask whether this development negatively impacts the credibility of the fine tuning argument for theism. Do arguments for the claim that theism entails a theistic multiverse, if successful, render the fine tuning argument untenable? I think that this is not the case. Those arguments do not prevent us from running a successful fine tuning argument. For we can run that argument as follows. Given the scientific datum of the fine tuning of our universe there are precisely four options to choose from:

(1) The fine tuning is due to mere change,
(2) The fine tuning is metaphysically necessary,
(3) The fine tuning is explained by there being a naturalistic multiverse [*],
(4) The fine tuning is explained by the supernatural design of either a uni- or a multiverse.

Against (1) and (2) the familiar objections can be raised, and against (3) one could raise all known objections against there being a naturalistic multiverse, such as Penrose's objection mentioned in his book The Road to Reality from 2004. After all, in the case of (3) we are talking about a naturalistic multiverse, which is precisely the kind of multiverse these known objections are aimed at. This leaves us with (4), which is precisely the conclusion of the original fine tuning argument. Given (4), the supernatural designer might have created either a single universe or a multiverse (being in that case of course a theistic, not a naturalistic, multiverse). The answer to the question which of both scenario's the designer has brought about can be left open, or, one could try to argue for one of both scenarios. But this does not change the main conclusion as established by the fine tuning argument, namely the existence of a supernatural designer, who brought about either a single universe or an entire multiverse.

-------------------------------------------------------------------------
[*] A universe is a causally closed aggregate of space-time and all of its contents. A naturalistic multiverse is a possible world that contains two or more universes and nothing else.

10 opmerkingen:

nand braam zei

@ Emanuel

In dit kader. Wat is jouw mening over de inhoud van onderstaand artikel:

http://www.ziedaar.nl/article.php?id=277

Emanuel Rutten zei

Beste Nand,

Ik heb het artikel inmiddels gelezen. Opvallend is dat de slotconlusie van beide auteurs lijkt te zijn dat er geen goede gronden zijn om een keus te maken tussen een naturalistisch multiversum en een intelligente designer, terwijl men vooral ingaat op de bezwaren tegen naturalistische multiversum theorieën. Het artikel lijkt zo (onbedoeld?) het fine tuning argument te ondersteunen.

Naturalistische multiversum theorieën hebben mijns inziens een aanzienlijk ad hoc karakter. Ze lijken vooral bedoeld om een naturalistische verklaring te kunnen geven van het veschijnsel van de fine tuning. De hypothese van een intelligente designer is daarentegen niet ad hoc. Deze hypothese verklaart namelijk naast fine tuning ook nog vele andere fenomenen, zoals het feit dat er iets is en niet veeleer niets, het bestaan van contingente objecten en stabiele logische en fysische wetten, het bestaan van een absoluut begin van alle ruimte en tijd, het bestaan van bewustzijn, het vertrouwen in de betrouwbaarheid van ons redevermogen, de ervaring van de objectiviteit van morele waarden, ervaringen van schoonheid en het sublieme, en allerlei vormen van mystieke en religieuze ervaringen. In dit verband is het wellicht goed om de volgende bekende uitspraak van C.S. Lewis nog eens in herinnering te brengen: "I believe in Christianity as I believe that the sun has risen; not only because I see it, but because by it I see everything else".

Groet,
Emanuel

MNb zei
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.
Emanuel Rutten zei

Beste MNb,

Na enig aarzelen heb ik toch besloten jouw reactie te verwijderen. Ik heb je namelijk al eens eerder gevraagd om zelf inhoudelijk te reageren, en niet domweg een paar op internet gevonden links te plakken onder mijn bijdragen. Mijn blog is daar niet voor bedoeld.

Groet,
Emanuel

robheus zei

Dat het heelal niet specifiek voor het bestaan van leven of de mens is gemaakt is denk ik niet al te moeilijk te beargumenteren. Als alles wat we zouden kunnen waarnemen beperkt zou zijn tot één ster en één planeet, zou die aanname veel meer hout snijden, maar wat we zien is miljarden sterren waarvan velen zoniet allen planeten hebben, en miljarden melkwegstelsels. Tot dusver kennen we slechts één planeet waar leven is ontstaan, onze eigen planeet. Wat overigens geenszinds uitsluit dat er miljoenen of zelfs miljarden plekken in het heelal zijn waar ook leven bestaat.
Van veel planeten kunnen we al aannemen dat een vorm van leven zoals de onze daar niet kan bestaan.

Dus als het al zo zou kunnen zijn dat er een "intelligente designer" aan het werk is geweest, dan heeft ie wel een groot aantal mislukte zaken tot stand moeten brengen om één keer te slagen.
Waarom was die inteligente ontwerper dan zo aan het aanklooien, wat had dat voor nut?
Waarom heeft ie het niet in één keer goed gedaan, en al die andere zaken die vrijwel overbodig lijken, er ook bij gemaakt?

De hele redenering van "fine tuning" vindt ik een nogal absurde redenering. Zijn woestijnen ook afgestemd op cactussen, of is het eerder zo dat de cactus zich heeft weten aan te passen aan de barre omstandigheden van de woestijn.

Dat laatste lijkt me een meer zinvolle benadering.

De vier geopperde keuze mogelijkheden ter "verklaring" van de vermeende "fine tuning" zijn nogal beperkt.

Volgens mij is er niet sprake van alleen puur toeval, maar gaat het altijd om een combinatie van zowel toeval als wetmatigheid, maar deze optie wordt niet genoemd.

Zo is bijv. het feit dat onze zon precies die en die eigenschappen heeft (zoals bepaalde omvang, temperatuur en massa, etc.) bepaald door haar wijze van tot standkoming, dwz. door de samenballing van een hoeveelheid interstellair gas die weer gevormd werd uit een daarvoor optredende supernova, maar gegeven een bepaalde samenstelling en configuratie van die gaswolk, dan is de verdere ontwikkeling en alle eigenschappen van de ster die eruit geboren wordt, een wetmatigheid.
Maar niets heeft vooraf bepaald, dat de zon precies die eigenschappen moest hebben, als de oorspronkelijke samenstelling en configuratie van die gaswolk waaruit de zon ontstond net even anders was geweest, dan had de zon andere eigenschappen gehad. Etc.
Dus het verklaren van de eigenschappen van de zon als zijnde puur toeval danwel wetmatig, is maar net vanuit welk gezichtspunt je dat beschouwd.

Idem met het ontstaan van leven. Dat op een bepaald moment de samenstelling van de aardkorst en atmosfeer etc. zodanig was dat leven kon ontstaan, is vanaf een zeker gezichtspunt een wetmatigheid, die herleidbaar is uit de wetten van de chemie, de natuurkunde, etc. maar dat die samenstelling en configuratie van bestanddelen op een bepaald punt zo samenkwamen is op zich beschouwd ook puur toeval, het had ook anders kunnen lopen, sterker nog, het loopt in veel gevallen ook anders waardoor er geen leven ontstaat.
Hetgeen dan in ieder geval aantoont waarom het heelal zo groot is, met zoveel sterrenstelsels en zoveel sterren en planeten, waarvan velen waarschijnlijk niet levensvatbaar zijn, waar de toevalsprocessen dus niet de voor het ontstaan van leven noodzakelijke voorwaarden bevatten.
Als er een schepper was geweest, was dat uiteraard allemaal niet nodig geweest, dan was het allemaal in 1 x goed gekomen.

mvrgr.,

Rob

Emanuel Rutten zei

Beste Rob,

Uit bovenstaande reactie blijkt dat je het kosmologische fine-tuning argument eenvoudigweg niet hebt begrepen. Bovendien ga je überhaupt niet in op hetgeen ik in mijn bijdrage naar voren breng. Wanneer je er ook hier voor kiest om mijn blog te overladen met nog meer niet ter zake doende "objecties", dan zal ik deze wederom verwijderen.

Groet,
Emanuel

robheus zei

De hypothese van een Intelligent Designer levert ons geen betere verklaring op, sterker nog, het leidt er juist toe dat we geen verklaring kunnen vinden, want de grond aanname is al dat je het bestaan van complexe structuren alleen kunt verklaren door aan te nemen dat er een nog vele malen complexere structuur moet bestaan om dat te verklaren. De wetenschap heeft echter alleen tot tastbare resultaten en inzichten geleidt, om deze hypothese naast zich neer te leggen, en complexe verschijningsvormen te verklaren aan de hand van meer simpele verschijningsvormen.
Wat verklaart vervolgens de Intelligent Designer? Zo'n complex wezen is nog veel moeilijker te verklaren dan de complexe vormen die er getracht wordt mee te verklaren, en als je dezelfde redeneertrant volgt moet uit het bestaan van zo'n Intelligent Designer wel volgen dat deze alleen het gevolg kan zijn geweest van een nog veel complexere meta Intelligent Designer, ad infinitum, waardoor we uiteindelijk dus helemaal geen stap wijzer worden.
Zonder de Intelligent Designer is het de fysica, de chemie, de biologie, etc. uitstekend gelukt om steeds meer inzicht te krijgen in de verschijningvormen om ons heen, hoewel dit nooit een volledig en alles omvattend beeld oplevert van alles wat bestaat, maar wel in progressieve zin kennis oplevert waar we wat mee kunnen.

Emanuel Rutten zei

Beste robheus,

Een immaterieel bewustzijn is mereologisch gezien helemaal geen complexe entiteit. Het is in feite zelfs een entiteit met een lage complexiteit, zeker wanneer we aannemen dat zij mereologisch enkelvoudig is. Bovendien is zij als de oorzaak van de som van alle contingente objecten zelf niet contingent. De reden voor haar bestaan is dus niet een of andere externe oorzaak, maar het feit dat zij noodzakelijk bestaat.

Groet,
Emanuel

robheus zei

Beste Emanuel,

Ik weet niet waarom je concludeert dat ik het "fine tuning" probleem niet zou begrijpen, maar ik kan je zeggen dat ik daar wel het nodige van weet en het nodige aan wetenschappelijke literatuur over heb nageslagen, zoals de kritische dichtheid van het heelal, en een aantal waarden van natuur constanten, die, indien ze andere waarden zouden gehad en maar een fractie anders waren geweest, een heelal hadden opgeleverd waarin geen leven zoals wij dat kennen zou kunnen bestaan.
Bij een andere kritische dichtheid zou het heelal bijv. of al lang in elkaar zijn geklapt, dan wel al volledig uiteen zijn gereten, en was er ofwel te weinig tijd geweest voor het ontstaan van sterren en planeten en daarop leven, of hadden sterren en sterrenstelsels zich niet kunnen formeren door een te snelle uitdeiing van het heelal.
Bij andere waarden van natuurconstanten hadden bijv. de kernfusie processen niet kunnen verlopen, hadden atomen niet stabiel kunnen zijn, en was er dus ook geen chemie mogelijk, etc.
Probleem is en blijft echter of dit echt fundamentele constanten zijn van de natuur en of die varieerbaar zijn, of dat ze te maken hebben met onze formulering van de natuurwetten, en constanten duiden op nog ontbrekende kennis.

mvrgr,

Rob

Emanuel Rutten zei

Beste robheus,

In jouw vorige reactie ging je niet in op de fine-tuning van de natuurconstanten zelf. Je sprak daar over de vermeende fine-tuning van fysische objecten *in* de kosmos, zoals de zon, terwijl het fine-tuning argument voor dit soort objecten natuurlijk helemaal niet opgaat. Er is in dergelijke gevallen immers geen sprake van de vereiste combinatie van enerzijds een extreem kleine waarschijnlijkheid en anderzijds een onafhankelijk patroon. Anders gezegd, alleen in extreem onwaarschijnlijke situaties waarbij eveneens sprake is van saillante 'specified complexity' kan een fine-tuning argument overwogen worden. Maar dan vallen verschijnselen zoals de temperatuur, massa en omvang van de zon uiteraard onmiddellijk af.

Groet,
Emanuel