Om de vraag te beantwoorden wat rechtvaardigheid is onderzoekt Plato in Politeia wat nodig is om een samenleving harmonieus te laten functioneren. Plato betoogt dat een staat alléén natuurlijk kan functioneren indien ieder individu binnen het sociale verband zich toelegt op datgene waartoe hij of zij van nature het meest geschikt is. Elk lid van de gemeenschap zou zich voor wat betreft zijn activiteiten derhalve moeten beperken tot hetgeen waarvoor hij of zij aanleg heeft. De staat functioneert pas zodra elk lid zijn eigen, bij hem passende, functie verricht. Wij dienen ons dus te beperken tot de dingen die ten diepste bij onszelf horen. Het goede, het rechtvaardige, is je bezighouden met datgene waarop je innerlijk bent ingesteld, dat leven leiden dat in de meest oorspronkelijke zin bij je past.
woensdag 23 maart 2011
Plato over rechtvaardigheid
Om de vraag te beantwoorden wat rechtvaardigheid is onderzoekt Plato in Politeia wat nodig is om een samenleving harmonieus te laten functioneren. Plato betoogt dat een staat alléén natuurlijk kan functioneren indien ieder individu binnen het sociale verband zich toelegt op datgene waartoe hij of zij van nature het meest geschikt is. Elk lid van de gemeenschap zou zich voor wat betreft zijn activiteiten derhalve moeten beperken tot hetgeen waarvoor hij of zij aanleg heeft. De staat functioneert pas zodra elk lid zijn eigen, bij hem passende, functie verricht. Wij dienen ons dus te beperken tot de dingen die ten diepste bij onszelf horen. Het goede, het rechtvaardige, is je bezighouden met datgene waarop je innerlijk bent ingesteld, dat leven leiden dat in de meest oorspronkelijke zin bij je past.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
4 opmerkingen:
Als ik Plato (en Grieken) goed heb begrepen, vindt hij het geen probleem dat er in de oude Griekse stadsstaat, een onderklasse van slaven bestaat. Er zijn slaven (arbeiders) nodig om de ‘filosofen’ en welgestelden, welgesteld te laten zijn. (Ieder doet hetgeen, waar hij goed in is)
Of dat naar de huidige maatstaven, van bijvoorbeeld J.Rawls, kan worden gezien als een echte rechtvaardige samenleving, valt sterk te betwijfelen. Van democratie (en daarmee rechtvaardigheid) had Plato nou niet bepaald kaas gegeten.
De staat functioneert pas zodra elk lid zijn eigen, bij hem passende, functie verricht, geeft zoals Nietzsche in zijn uitwerking van de bovenstaande rechtvaardigheid laat zien, de mogelijkheid een rechteloze onderklasse te legitimeren.
We meten een IQ van 89. Ga jij maar putjesscheppen.
Maar misschien is dat persoon wel erg handig, of een zeer gewiekst zakenman, die zonder dat zijn klanten er erg in hebben, daarvan financieel veel beter wordt. Deze ‘domme’ miljonair is daarmee geen onderklasse meer, maar kan meedoen met hetgeen de oude adel ook altijd deed, namelijk geld uitgeven. Intelligentie is niet altijd maatgevend!
A fijn, het lijkt me zinvol als je kunt aangeven wat je precies met dit stukje beoogt en daarnaast kunt uitleggen wat jij onder rechtvaardigheid verstaat.
Groet, Prot.
Beste Prot,
Met dit stukje beoog ik de essentie weer te geven van Plato's conceptie van rechtvaardigheid. Interessant aan Plato's aanpak is dat hij de vraag naar de individuele rechtvaardigheid poogt op te lossen door te vragen naar wat het functioneren van een maatschappij eerst mogelijk maakt. De gezochte mogelijkheidsvoorwaarde voor het harmonisch kunnen functioneren van een samenleving wijst volgens Plato namelijk op wat uiteindelijk voor ieder van ons, als leden van een samenleving, het goede is.
Groet,
G.J.E. Rutten
Beste GJE.Rutten,
Vanuit de idee, dat er rechtvaardigheid moet zijn voor iedereen die leeft in één en dezelfde maatschappij, lijkt het mij moeilijk, zo niet onmogelijk te vertrekken vanuit het individu. Hoe interessant het ook is wat Plato hier te berde brengt, rechtvaardigheid wordt mijns inziens nog altijd gemeten ten opzichte van anderen. Rechtvaardigheid gaat uit van een groep of een samenleving, en in een rechtvaardige samenleving staan de begrippen billijkheid en redelijkheid centraal.
In de-wereld-voor-ons kunnen we streven naar rechtvaardigheid. In de wereld-in-zichzelf is die mogelijkheid er niet en bestaat er alleen maar zoiets als onrecht(vaardigheid) en onredelijkheid. Het lijkt erop, dat Plato in zijn morele ontwikkeling niet verder is gekomen dan die van het overgrote deel van de gewone man van 2500 jaar geleden. Een uitzondering in die tijd, vormt het denken van de sofisten. De voorlopers van een (moderne) rechtvaardige wereld!
In hun denken zien we al, dat het rechtvaardigheidsgevoel is verschoven van het individu, naar de gemeenschap. Instrumenten, die zij daarvoor inzetten zijn o.a.; achting voor elkaar (aidoos), rechtsgevoel (dikè), en onderricht, opdat (politieke) deskundigheid voor een ieder op aanvaardbare wijze kan worden geoperationaliseerd.
Vriendelijke groet,
Prot.
Beste Prot,
Zoals ik in mijn stukje en mijn vorige reactie aangeef vertrekt Plato helemaal niet vanuit het individu. Hij gaat juist uit van hetgeen een harmonische samenleving nodig heeft om te achterhalen wat rechtvaardigheid is.
Over hoe de-wereld-in-zichzelf is kunnen wij helemaal niets weten, aldus mijn kennisleer waarin dit door mij geïntroduceerde begrip een belangrijke rol speelt. Wij kunnen dus ook niet weten of zij alleen maar onrechtvaardig en onredelijk is.
En in zijn Politeia wijst Plato (eveneens) op het eminente belang van achting, rechtsgevoel, onderricht en deskundigheid.
Groet,
G.J.E. Rutten
Een reactie posten